Trwa monitoring przyrodniczy na zbiorniku Racibórz Dolny po wrześniowej powodzi

Zbiornik Racibórz Dolny odegrał istotną rolę w ograniczeniu skutków powodzi – przejął nadmiar wód z Odry, zapewniając ich bezpieczne przechowanie i późniejsze stopniowe odprowadzenie. Obecnie Wody Polskie w Gliwicach zlecają zewnętrznemu wykonawcy wykonanie kompleksowego monitoringu środowiskowego wraz z opracowaniem szczegółowego raportu. Prace te mają na celu zidentyfikowanie wszelkich zmian w stanie siedlisk przyrodniczych, zwłaszcza tych objętych ochroną, zarówno w obrębie czaszy zbiornika, jak i na terenach przyległych, w tym w granicach dwóch obszarów Natura 2000 – „Stawy Wielikąt” oraz „Las Tworkowski”.

Analizy obejmują również obserwacje dotyczące populacji chronionych gatunków fauny i flory, których stanowiska znajdują się w zasięgu działania zbiornika. Badacze oceniają kondycję populacji przeniesionych ze względu na realizację inwestycji oraz gatunków bytujących obecnie na monitorowanym obszarze. Szczególną uwagę poświęca się m.in. gatunkom ptaków (np. bielik, bocian czarny, bączek, podgorzałka), nietoperzom (11 gatunków, z przewagą borowca wielkiego), owadom chronionym (pachnica dębowa i zgniotek cynobrowy), płazom, gadom, a także chronionym siedliskom roślinnym.

Jak podkreśla dyrektor gliwickiego oddziału Wód Polskich, Marcin Jarzyński, monitoring środowiskowy stanowi istotny element zarządzania obiektem hydrotechnicznym, który w czasie powodzi pełni funkcję ochronną, a poza okresami piętrzenia wpisuje się w krajobraz infrastrukturalny regionu. W czaszy zbiornika funkcjonują m.in. zakłady wydobycia kruszyw, prowadzone są działalność rolnicza i rekreacyjna. Część tego obszaru – dokładnie 26 ha – to teren o znaczeniu przyrodniczym, który pozostaje siedliskiem wielu gatunków roślin i zwierząt.

Realizowane badania potrwają do 15 grudnia 2025 roku. Są one pierwszym tak szeroko zakrojonym działaniem weryfikacyjnym po zakończeniu piętrzenia wód na zbiorniku. Ich zakres i harmonogram są zgodne z wytycznymi zawartymi w decyzji Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach z 4 października 2012 roku (nr WOOS.4242.136.2012.AS3.22). Przewiduje ona prowadzenie cyklicznych badań co dwa lata – zarówno po zakończeniu realizacji zbiornika, jak i każdorazowo po uruchomieniu jego funkcji przeciwpowodziowej – przez okres dziesięciu lat. Monitoring był również realizowany w trakcie budowy obiektu w latach 2013–2020.

Zbiornik Racibórz Dolny, jako jeden z kluczowych elementów systemu ochrony przeciwpowodziowej na Odrze, łączy funkcję inżynieryjną z odpowiedzialnością za ochronę środowiska naturalnego. Prowadzony monitoring przyrodniczy dostarcza wiedzy niezbędnej do równoważenia tych dwóch celów.

„Za treści zawarte w materiale dofinansowanym ze środków WFOŚiGW w Katowicach odpowiedzialność ponosi Redakcja”.