Gliwickie Wody Polskie inwestują w retencję korytową, także w rejonie Raciborza

Aby przeciwdziałać temu niekorzystnemu, okresowo występującemu zjawisku służby RZGW w Gliwicach podejmują szereg działań, które minimalizują jego skutki. Z pomocą przychodzi m.in. program retencji korytowej oraz program kształtowania zasobów wodnych Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, w ramach którego zaplanowano łącznie bez mała 20 zadań utrzymaniowych i inwestycyjnych na łączną kwotę blisko 20 mln zł. W trakcie realizacji założonych przedsięwzięć, powstaną nowe oraz kompleksowo wyremontowane zostaną istniejące już zastawki i jazy na ciekach, szczególnie w obszarach rolniczych. Poprawa bilansu wodnego to główne zadanie retencji korytowej, zwłaszcza na terenach wykorzystywanych pod uprawy. Z powodu postępującej suszy ogółem na ten cel PGW Wody Polskie przeznaczyło dodatkowe 154,7 mln zł na realizację 645 zadań inwestycyjnych na terenie całej Polski. Wody Polskie w ciągu dwóch lat istnienia na terenie całej Polski zrealizowały 8 tys. zadań, mających wpływ na poprawę lokalnego bilansu wodnego. Inwestycje z tego tytułu opiewały łącznie na kwotę 554 mln zł.

W 2020 roku zaplanowaliśmy 4 000 tego typu zadań, na które przeznaczonych jest 380 mln zł. Dodatkowo 60 mln zł skierowane jest na nowatorski program kształtowania zasobów wodnych na terenach rolniczych w regionach najbardziej zagrożonych suszą rolniczą. Głównym założeniem i celem jest ograniczenie skutków suszy przez wzmocnienie retencji korytowej rzek, kanałów i rowów, przez budowę i odbudowę systemu jazów, zastawek, przepusto-zastawek, umożliwiających nawodnienie użytków rolnych. Przeciwdziałanie skutkom suszy jest obecnie najważniejszym zadaniem, jakie wykonują Wody Polskie. Odkąd powstało nasze Gospodarstwo, czyli od 2018 roku, realizujemy program Stop suszy. W jego ramach działamy wielotorowo.

- Nasze Gospodarstwo w ramach przeciwdziałania skutkom suszy realizuje już inwestycje, które wpływają na poprawę bilansu wodnego kraju. Na ten cel przeznaczonych jest ponad 2 mld zł. W tym roku Wody Polskie szczególnie koncentrują się na lokalnych działaniach na terenach rolnych. Ze szczególnym uwzględnieniem regionów najbardziej zagrożonych suszą, w tym suszą rolniczą. Na ten cel jest dodatkowo przeznaczonych 157 mln zł, z czego 60 mln zostanie zagospodarowane w postaci inwestycji już w tym roku. Równolegle wprowadzamy również kolejne rozwiązania z zakresu małej i dużej retencji, które poprawią stan zasobów wodnych w Polsce. - Działania inwestycyjne opierają się na szczegółowych analizach dokonanych za pomocą najnowocześniejszych metod badawczych. Na ich podstawie przeanalizowaliśmy szczegółowo zjawisko suszy w Polsce i kończymy opracowanie kompleksowego planu przeciwdziałania skutkom suszy. Dokument będzie zawierał analizę możliwości powiększenia dyspozycyjnych zasobów wodnych oraz zbiór niezbędnych inwestycji. Znajdą się w nim także konkretne wskazania dla samorządów pomocne w kształtowaniu zrównoważonej gospodarki wodnej na terenach gmin, a w konsekwencji – całego kraju. Dokumenty planistyczne tej rangi przyjęło już dziesięć państw europejskich, w tym m.in. Wielka Brytania, Francja Hiszpania, Słowacja i Ukraina.

- Prowadzimy kampanie społeczne i edukacyjne, które są ważnym elementem dla całościowego podejścia do zasobów wodnych kraju. Celem jest przede wszystkim zwiększenie świadomości społecznej dotyczącej niewielkich zasobów wodnych, jakimi dysponujemy w Polsce. W szczególności – do racjonalnego gospodarowania wodą już na poziomie indywidualnym, w tym nieprzeznaczania najwyższej jakości wody pitnej do podlewania trawników i innych celów niż bytowe, zwłaszcza w sezonie wiosenno-letnim.

Kluczowym znaczeniem dla rolnictwa jest dostępność wody w okresach suszy, co zapewni odtworzenie dwufunkcyjności obiektów melioracyjnych. W tym celu Wody Polskie wraz Ministerstwem Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, samorządami i spółkami wodnymi skupiającymi rolników wdrażają program kształtowania zasobów wodnych na terenach rolniczych. To nowatorskie podejście, realizowane w ramach działań programu STOP SUSZY! które ma na celu poprawić zdolności retencyjne cieków i obiektów melioracyjnych, przy użyciu jazów, przepusto-zastawek i innych urządzeń. Dzięki temu w okresach niżówek i niedoborów opadów w określonych miejscach na rzekach i kanałach będzie prowadzone czasowe podpiętrzanie wód przy wykorzystaniu zastawek i innych urządzeń, zapewniające przekierowanie wód do systemów rowów melioracyjnych połączonych z tymi ciekami.

Przy stosunkowo niskich nakładach finansowych zastosowanie tych rozwiązań wpływa korzystnie na bilans wodny na danym terenie. Działania na obiektach melioracyjnych i ciekach muszą być bardzo szczegółowo opracowane w fazie projektu, są to bowiem działania punktowe, rozproszone, jednocześnie jednak bardzo efektywne. Wśród wielu przedsięwzięć Wody Polskie w Gliwicach ujęły m.in. projekt zwiększenia zdolności retencyjnej zlewni rzeki Jemielnica na odcinku 17+042 - 31+471, poprzez odbudowę i przebudowę budowli piętrzących w km: 17+042, 25+530, 26+779, 27+164, 27+849,29+178, 31+471.

Rzeka Jemielnica jest jednym z najważniejszych i najdłuższych cieków wodnych w województwie opolskim i zarazem drugim pod względem zlewniowym po Małej Panwi. Całkowita długość cieku wynosi 52,050 km. Jemielnica jest lewym dopływem rzeki Mała Panew. Rzeka ta, z uwagi na szczególną specyfikę, dla uniknięcia strat, wymaga corocznych działań utrzymaniowych. Podczas roztopów bądź nawalnych deszczy ma tendencję do występowania z brzegów i zalewania sąsiadujących pól uprawnych, natomiast w czasie suszy zachodzi konieczność odpowiedniego zahamowania odpływu wód. Ze względu, właśnie na sąsiedztwo terenów rolniczych i co za tym idzie - intensywną eutrofizację, zarasta zwartym porostem już po jednym sezonie wegetacyjnym. W porze letniej ubiegłego roku rzeka odcinkowo zanikła, podczas gdy wiosną 2019 r. spowodowała duże straty rolnicze, poprzez zalanie pól uprawnych i łąk. Priorytetowym działaniem Wód Polskich na rzece Jemielnica, w celu ograniczenia skutków suszy jest kontrolowane piętrzenie i retencjonowanie wód.

Jest to możliwe za sprawą kilkunastu jazów i zastawek, które znajdują się na cieku. W ramach programu retencji korytowej istniejące już obiekty piętrzące rzeki Jemielnicy zostaną odbudowane jako jazy z zasuwami podnoszonymi mechanicznie. Możliwe będzie efektywne gospodarowanie wodą na budowlach piętrzących, i co za tym idzie - skuteczne przeciwdziałanie skutkom suszy. Poddanych przebudowie zostanie 5 jazów oraz 2 zastawki, na których powstaną przepławki dla ryb i innych organizmów żyjących w korycie cieku. Takie rozwiązanie jest bardzo ważne, gdyż dolina Jemielnicy, stanowi regionalny korytarz ekologiczny, szczególnie dla ichtiofauny oraz dla płazów i gadów. Dodatkową korzyścią, wynikającą z projektu będzie efekt przeciwpowodziowy. Koszt zadania, przewidzianego do realizacji w tym roku to 1,8 mln zł.

Ponadto, w ramach działań związanych z retencją korytową gliwickie Wody Polskie podejmą się w roku 2020 inwestycji zwiększenia zdolności retencyjnej zlewni rzek Troi, Psiny i Strumienia Błędowskiego.