Raciborski rynek przyszłości - są wizje, ale brakuje pieniędzy. Czy miasto stać na wydanie milionów wokół kolumny maryjnej?

W latach 90., tuż przed wielką powodzią, z Rynku wyeliminowano ruch pojazdów. Przełożono przedwojenną kostkę, ułożono herb i pozostawiono świadków historii - zarys średniowiecznego muru. Potem wykonano tzw. szpilkostrady, bo panie na obcasach miały problem ze spacerowaniem w tym miejscu. W tej kadencji dołożono wielkie donice, a w tym roku jaja wielkanocne, nie licząc ogródków wedle jednolitej wizualnie linii.

Po trzech dekadach pofałdowana powierzchnia placu miejscami przypomina pumptrack, a miasta chcą się pozbyć betonozy. Obecne władze Raciborza wpisują się w ten nurt, dążąc do kolejnej przebudowy, tym razem w celu wprowadzenia zieleni.

Nic nowego. Tak było już przed wojną, choć ze szpaleru drzew ostatecznie zrezygnowano, wprowadzając ruch samochodów i autobusów. Dawniej w sąsiedztwie Bolka znajdowała się też rorkastla - ujęcie źródlanej wody z lasu Obora. Do tego rozwiązania również chce wrócić ratusz, wskazując jednocześnie na kolejną wytyczną - przeniesienie pomnika abp. Józefa Gawliny. Postument ma się znaleźć na pl. Dominikańskim. Zacny hierarcha, Biskup Polowy Wojska Polskiego, zmieni sąsiedztwo Browaru Rynek na mural z synagogą przy dawnej Banderozie, co wydaje się zrozumiałe, bo choć w knajpach nie przesiadywał (nie licząc czasów gimnazjalnych w Raciborzu), to – jak wspominał – miał duży sentyment do rozmodlonych raciborskich Żydów.

Rynek przyszłości ma być oazą zieleni, miejscem spotkań, rekreacji i wypoczynku, spojrzeniem w przeszłość i wizytówką miasta – dawnej stolicy Górnego Śląska. Dziś dla architektów jest przykładem brutalizmu architektonicznego. Jest tu wszystko – kilka obiektów sprzed wojny, polskie pseudorenesansowe attyki, socrealistyczne bloki i popularny klocek z pierzei północnej. Czy proponowana przebudowa to zmieni? Nie, podobnie jak obskurne podwórka, które najładniej wyglądały w PRL-u.

Trzeba mieć świadomość, że proponowana przebudowa dotyczy tylko płyty rynku, a nie budynków. Będzie co prawda więcej zieleni, ale architektoniczny miszmasz pozostanie, być może jako część lansowanego przez obecne władze Parku Kulturowego Serce Starego Raciborza. Po przebudowie ma pozostać miejsce na tymczasowe lodowisko.

Przebudowa nie będzie tania. Już sam konkurs (nagrody i wynagrodzenie współorganizatora) to 175 tys. zł. 600 tys. zł ma kosztować dokumentacja. Na prace potrzeba milionów, najprawdopodobniej kilkunastu.

Trudno będzie wygospodarować te pieniądze w budżecie. W kasie miejskiej coraz duszniej. Zeszły rok zamknięto ponad 25 mln zł deficytu, trzeba znaleźć 12 mln zł na lodowisko i brakujące blisko 9 mln zł na rozbudowę H2Ostróg. Kryzys na rynku nieruchomości ogranicza wpływy miasta ze sprzedaży mienia. Polski Ład ograniczył z kolei wpływy samorządów z udziału w podatkach płaconych przez obywateli i firmy. Racibórz traci mieszkańców, co w kolejnych latach będzie ograniczać bazę podatkową. Szansą na szybką realizację są pieniądze zewnętrzne, z takich programów jak Polski Ład. Wiele wyjaśni się po jesiennych wyborach parlamentarnych.

Wizje przebudowy Rynku i okolic są więc śmiałe, zwycięska praca spójna i ciekawa, a przyjęta kolejność najpierw koncepcja a potem montaż finansowy racjonalna. Najważniejsze pytanie dotyczy teraz kasy!

Problem też w tym, co podnosili już radni, z którymi prezydent pomysłu przebudowy Rynku nie konsultował, że miasto ma wiele innych potrzeb, np. drogowych, a wprowadzenie zieleni nie musi się wiązać z przebudową całości. Można dokonać tańszej adaptacji układu w celu nasadzeń. 

Na przebudowę od 1945 r. czeka plac Długosza. Tu pieniądze w 2018 r. już były, ale prezydent Dariusz Polowy zrezygnował z projektu przygotowanego przez poprzednika M. Lenka i zwrócił unijną dotację. Nic nie wyszło z inwestycji Eko-Okien i trudno oczekiwać, że spółka z Kornic do niej wróci. Ma dziś poważniejszy problem - kryzys na rynku stolarki, spadek wolumenu zamówień i konieczność redukcji zatrudnienia. Nowy piękny rynek (jeśli oczywiście dojdzie do inwestycji) i stary, obskurny pl. Długosza pozwoli się przenieść gościom z zielonego świata przyszłości w ponury świat komunistycznej przeszłości, trzymającej się w przestrzeni Raciborza wyjątkowo mocno. Być może będzie to jakaś lokalna atrakcja.

O tym, czy Racibórz będzie miał nowy Rynek zdecydują władze kolejnej kadencji. Wiosną 2024 r. wybory samorządowe. Rynek zapewne będzie jedną z kart przetargowych. Wizualizacje zawsze sprzedają się dobrze, szczególnie na billboardach, a tych ma teraz ratusz bez liku. Jeden z rajców pytał wprost, czy zobaczymy nowe billboardy z prezydentem Polowy na tle zwycięskiej wizji. Odpowiedź na sesji nie padła.

Oponenci przebudowy (nie w ogóle, ale w najbliższych latach) będą zapełniali przedwyborczą listę innymi ważnymi zadaniami. To plac Długosza, nowe tereny inwestycyjne, walka z wyludnieniem, remonty dróg, budowa obwodnic i ścieżek rowerowych, nowego mostu na Uldze, większej ilości nowych mieszkań i modernizacji starej substancji, w której wciąż można spotkać nie tylko piece kaflowe, ale i WC na półpiętrze.

***

Wszystkie prace, które zakwalifikowały się do konkursu są udostępnione dla mieszkańców i turystów od jutra (31.05) do niedzieli (4.06) w budynku Muzeum w Raciborzu. Wejście na wystawę pokonkursową jest bezpłatne. W czwartek 15 czerwca o godzinie 17:00 w sali muzeum odbędzie się otwarta dla wszystkich zainteresowanych dyskusja pokonkursowa z uczestnikami konkursu i sędziami. Wizualizacje w galerii poniżej pochodzą z prac konkursowych.