Szczątki noworodków odkryto przy ul. Gimnazjalnej [FOTO i WIDEO]

Groby Piastów, Przemyślidów i zakonnic

Kaplica św. Dominika była nie tylko częścią klasztoru dominikanek, ale pełniła też rolę oratorium grobowego raciborskich Piastów i Przemyślidów. Spoczęła w niej księżniczka Eufemia, zwana Ofką, córka Przemysła raciborskiego, wnuczka ostatniego władcy dużego Górnego Śląska, księcia Władysława. Jako przeorysza klasztoru odgrywała istotną rolę w dziejach wspólnoty zakonnej. Obok niej pochowani zostali prawdopodobnie również jej brat Leszek oraz siostra Anna wraz z mężem, księciem opawskim Mikołajem II Przemyślidą.

Kaplica zburzona, historia wciąż żywa

Po sekularyzacji klasztoru w 1810 roku obiekty klasztorne i świątynne przejął fiskus pruski, a kaplicę wkrótce zburzono. Kościół pw. św. Ducha przejęli protestanci, chowając przy nim zmarłych (zachowały się płyty nagrobne). Dziś jest tu Muzeum. Budynki klasztorne zaadaptowano na potrzeby Królewskiego Ewangelickiego Gimnazjum, obecnie mieści się tu Zespół Szkół Ekonomicznych.

Powrót archeologów po dekadach

Do miejsca, gdzie znajdowała się kaplica, po blisko trzech dekadach wrócili archeolodzy z raciborskiego muzeum. Badania prowadzone były już w latach 90. XX wieku przez archeolog Krystynę Kozłowską – wtedy odsłonięto m.in. fundamenty kaplicy, dwie ceglane krypty oraz dwanaście pochówków. Obecne prace badawcze rozpoczęto z nadzieją na odkrycie dalszych elementów konstrukcyjnych kaplicy, fragmentów klauzury dominikanek oraz ewentualnych śladów cmentarza klasztornego. Jednocześnie prowadzono wykop wzdłuż muru miejskiego, który przylegał do klasztornego.

Wykopaliska prowadzone są mimo niekorzystnej dotąd, deszczowej pogody, a w ich realizacji pomagają wychowankowie Zakładu Poprawczego. Do tej pory udało się odsłonić fragment północnego fundamentu kaplicy, fragmenty wschodniego skrzydła klauzury i pozostałości średniowiecznego muru miejskiego.

Zakazane pochówki? Pytania bez odpowiedzi

Początkowo nie natrafiono na żadne pochówki, jednak z początkiem sierpnia, w miejscu przylegającym do nieznanej budowli z czasów nowożytnych, tuż za murem kaplicy, odnaleziono szkielety dwóch noworodków.

Według wstępnych oględzin noworodki, prawdopodobnie bliźnięta, zostały pochowane bez zachowania reguł obrządku chrześcijańskiego, co budzi wiele pytań. Czy były to nieślubne dzieci zakonnic? Czy zmarły w wyniku komplikacji okołoporodowych? A może doszło do świadomego przerwania życia?

Podobne przypadki są znane z historii średniowiecznych klasztorów, w których reguła milczenia i tajemnica życia za klauzurą często ukrywały dramaty kobiet. Poród bliźniąt w tamtych czasach był obarczony szczególnie wysokim ryzykiem – zarówno dla dzieci, jak i ich matki.

Szczątki pod lupą nauki

Szczątki noworodków zostaną zabezpieczone i przewiezione do Muzeum w Raciborzu. Kolejnym etapem będzie analiza antropologiczna i być może genetyczna. Współczesna nauka pozwala dziś nie tylko określić wiek i płeć zmarłych, ale również ich pochodzenie, pokrewieństwo, stan zdrowia, dietę, a nawet możliwe przyczyny śmierci. Badania DNA mogą ujawnić, czy dzieci rzeczywiście były spokrewnione – co byłoby dowodem na ich bliźniaczy charakter – oraz czy istnieją ślady uszkodzeń wskazujących na celowe pozbawienie życia.

Antropolodzy mogą z kolei przeanalizować rozwój kostny, obecność śladów niedożywienia lub chorób metabolicznych. W połączeniu z datowaniem radiowęglowym i analizą izotopową można będzie stworzyć pełniejszy obraz ich krótkiego życia oraz tego, co działo się w klasztornych murach kilkaset lat temu. Datowanie radiowęglowe (C14) oraz analiza izotopowa to metody powszechnie stosowane w bioarcheologii i archeologii do odtwarzania historii życia ludzkich szczątków i kontekstu ich pochówku.

Dramatyczny obraz przeszłości

Choć badania terenowe potrwają jeszcze ponad miesiąc, już dziś wiadomo, że w trakcie rozbiórki kaplicy w XIX wieku doszło do poważnych zniszczeń i przemieszania materiału archeologicznego, co utrudnia interpretację znalezisk. Mimo to odkrycie szczątków noworodków w bezpośrednim sąsiedztwie nekropolii dominikanek i grobów książąt raciborskich stanowi jedno z najbardziej poruszających znalezisk archeologicznych ostatnich lat w regionie.