Czy stary Racibórz zagości w ciekawej formie w krajobrazie miasta?

Na fejsbukowych grupach miłośników dawnego Raciborza aż kipi od starych zdjęć, których nasze miasto - licząc wzory zgromadzone w dwóch dużych prywatnych kolekcjach oraz muzealnej - ma ponad dwa tysiące. To niewiele w stosunku do milionów zdjęć, które pokazują się codziennie na FB czy Instagramie, ale i tak dużo na tle innych śląskich ośrodków, co dowodzi niemałego znaczenia przedwojennego Ratibor. W polskich zbiorach archiwalnych, dodajmy, wciąż odnajdują się kolejne klisze, więc fani filokartystyki i starej fotografii mogą się spodziewać następnych niepublikowanych dotąd ciekawych ujęć. Nierzadko można na nie trafić na internetowych aukcjach, głównie allegro albo ebay.com.

Stare widokówki najpierw zagościły w albumach i książkach. Potem - w postaci wydruków wielkoformatowych - przeszły do wnętrz lokali gastronomicznych i sklepów, następnie do przestrzeni miasta. Jak dotąd najciekawszą prezentację starej ikonografii ma Kofeinka przy Rynku. Z tarasu możemy oglądać kilkanaście miejsc dawnego Ratibor. Na tym, niestety, koniec. Przestrzeń zdominowały banery - tanie w produkcji i szybkie w montażu.

Baner mamy w Zaułku Jakuba przy wspomnianej Kofeince. W Tworkowie udało się nimi "odnowić" stary budynek na trasie korowodu dożynkowego, a w Pietrowicach "odbudować" dworzec. Są to rozwiązania tymczasowe, bo gminy mają plany realnej odbudowy, ale - tak jak w Pietrowicach Wielkich - dzielnie trwają i to przy ruchliwej trasie. Ogromne banery ze współczesnymi widokami miasta zasłoniły trybuny podczas wizyty w raciborskiej Arenie Rafako prezydenta Andrzeja Dudy. Ostatnio postawiła na nie Spółdzielnia Mieszkaniowa Nowoczesna, maskując obiekt gospodarczy od strony parkingu przy USC. Banery albo wydruki wielkoformatowe zapełniają ściany boczne raciborskich kamienic, kontrastując z ich zabytkowymi fasadami. W Rynku nie ma litości nawet dla fasad.

Nie mamy murali (słynny kościotrup na bloku przy Chorzowskiej-Katowickiej znikł pod warstwą styropianu), a ciekawego graffiti możemy ze świeczką szukać. Na szczęście udało się ostatnio wykonać prace renowacyjne przy mozaikach z czasów PRL-u.

Dawna ikonografia może tymczasem stać się ciekawym elementem tzw. małej architektury i krajobrazu, pod warunkiem oczywiście, że zostanie odpowiednio wkomponowana w przestrzeń. Ławo też pokazać dzięki niej dawny i współczesny Racibórz. Głośnym echem odbiła się w 2016 r. wystawa [zobacz tutaj] prac Bartka Mielnika, który włożył dużo pracy w skonfrontowanie starych obiektów ze współczesnością. Mielnik jest tu pionierem. Tym tropem poszedł nasz redakcyjny kolega Dawid Kukiełka - jego prace kilkakrotnie pokazywaliśmy na portalu [zobacz tutaj]. Ciekawe eksperyment można obserwować na profilu FB radnego powiatowego Artura Wierzbickiego.

O pokazanie starego Raciborza na ulicach dopominał się w kwietniu tego roku radny Marcin Fica. - Zwracam się o przygotowanie wraz z raciborskimi historykami listy zabytkowych budynków, które już nie istnieją, a następnie wykonanie i ustawienie tablic o tych zabytkach w miejscach w których kiedyś stały, np. synagoga, kościół ewangelicki, dworzec, Cafe Residenz i inne. Jako pomysłodawca chętnie włączę się w takie opracowanie. Może znajdą się jakieś środki zewnętrzne na sfinalizowanie tego przedsięwzięcia. Kiedyś Powiat pozyskał takie środki i ustawił tablice np. na Targu i przy Dworcu - napisał w interpelacji do prezydenta.

- Podzielam zdanie, że pomysł na umieszczenie tablic informacyjnych o nieistniejących, a ciekawych budynkach w przestrzeni miasta jest dobry - odpowiedział prezydent Dariusz Polowy. - Przykładem na zrealizowany tego typu projekt jest Trasa Historyczna w Opolu, utworzona z okazji 800-lecia Opola. Jest to seria pięciu szklanych tafli z nadrukowanymi grafikami przedstawiającymi perspektywę danej ulicy sprzed wojny. Jest to o tyle ciekawe, że turysta może spojrzeć przez szkło na to samo miejsce i porównać widok współczesny z dawnym. Taki nadruk wykonuje się unikalną technologią napylanego i wypiekanego szkła. Rozważam wykonanie podobnych tablic dla Raciborza, jednak podkreślam, że jest to w tej chwili pewna koncepcja, które może zostać zmodyfikowana lub zmieniona, w zależności od dalszego rozpoznania sprawy. Podobnie lista miejsc, które miałyby zostać w ten sposób wyróżnione - jest tworzona i będzie konsultowana - dodaje D. Polowy. - W tym roku jesteśmy w trakcie realizacji budżetu - nie ma w nim zaplanowanego zadania na taki cel. Niemniej w projekcie budżetu na 2020 r. zostanie ujęte zadanie na realizację tablic informacyjnych z historią miasta i z jego widokami. Dodatkowo pracownicy tut. urzędu rozpoznają możliwość pozyskania dofinansowania zewnętrznego na ten cel - czytamy w odpowiedzi.

Wypada więc trzymać prezydenta za słowo, tym bardziej, że kwestie te nie są mu obce. Wiele lat działał w branży poligraficznej.

Wspomniane przez D. Polowego Opole miało w te wakacje fotoplastikon (zdjęcie powyżej i w galerii), urządzenie znane fanom filmu Vabank Juliusza Machulskiego. Przez pewien czas zarabiał na nim Duńczyk (Witold Pyrkosz). Wystawa starych zdjęć Opola w 3D została przygotowana przez opolskie Archiwum Państwowe wspólnie z Narodowym Archiwum Cyfrowym. Fotoplastikon NAC objeżdża polskie miasta. Może warto na przyszłe wakacje zamontować go w Raciborzu. Mamy co pokazać!

G. Wawoczny