Miasto ma prawo do bycia miastem! - debaty o placu Długosza ciąg dalszy. Drugie spotkanie, które powinno być pierwszym

Na początku spotkania głos zabrał wiceprezydent Wojciech Krzyżek, przedstawiając różne koncepcje wykorzystania placu Długosza jeszcze sprzed dwudziestu lat. Prezentowane studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Raciborza zwracało uwagę na konieczność zabudowy przestrzeni placu kilkupiętrowymi budynkami, z założeniem, że centrum będzie traciło stałych mieszkańców na rzecz placówek usługowych, hoteli czy administracji. Dziś wiadomo, że mieszkańcy ścisłego centrum mają ogromne zastrzeżenia do hałaśliwych nocnych atrakcji pod swoimi oknami, a lokale czysto rozrywkowe mogą znaleźć swoje miejsce poza historycznym centrum miasta.

Joanna Muszała-Ciałowicz, dyrektor raciborskiego muzeum i miejski konserwator zabytków przedstawiła studium historyczno-urbanistyczne oraz wytyczne konserwatorskie związane z terenem obecnego placu Długosza. Uzupełnieniem wystąpienia dyrektor był przygotowany przez Adama Knurę z muzeum pokaz historycznych planów i zdjęć przedstawiających zabudowę dawnego  placu Solnego (Nowego Targu) i placu św. Marcelego. Co to za nazwy? Najprościej rzecz ujmując, cały teren placu Długosza był dawniej zabudowany, od dzisiejszego skweru im. Pieczki aż po park z pomnikiem Moniuszki. Co wydaje się dziś niepojęte mieszkańcom Raciborza, z płyty Rynku nie było widać fasady kościoła farnego, ponieważ w miejscu tym stał budynek, który usytuowany wzdłuż dzisiejszej ul. Nowej załamywał się następnie, zajmując miejsce, gdzie dziś mamy odnowiony skwer z fontanną. Mniej więcej tam, gdzie dziś jest parking wokół figury św. Jana Nepomucena, usytuowany był pierwszy plac - Nowy Targ (plac Solny). Płytę centralną obecnego placu Długosza zajmowały kolejne budynki, między którymi biegła uliczka św. Marcelego, prowadząca do drugiego placu - tegoż świętego właśnie.  Baszta więzienna także nie stała samotnie - wzdłuż  Basztowej stały budynki. Było więc centrum miasta zabudowane tak samo jak inne duże miasta - gęsto, a drogi rozchodziły się centralnie od rynku.

Układ raciborskiego starego miasta wpisany jest w rejestr zabytków. Plac Długosza, powstały po wojnie, nie pasuje do charakteru miasta, psuje go. Jest za duży, wykracza poza historyczny układ ulic, nie mieści się w skali miasta. Konieczna jest zatem zabudowa ogromnego placu, ponieważ nie może on stanowić konkurencji dla Rynku - obecnie zaburza hierarchię miejsc: największą wolną przestrzenią w centrach miast był zawsze rynek i tak powinno pozostać w historycznym Raciborzu. 

Następnie głos zabrał Rafał Jasiński, naczelnik Wydziału Rozwoju UM, mówiąc o aktualizacji Strategii Rozwoju Miasta Racibórz do roku 2020, Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 oraz Lokalnym Programie Rewitalizacji Miasta Racibórz na lata 2014-2020 w kontekście zagospodarowania Placu Długosza. Ostatni przed zaplanowaną dyskusją głos zabrał ponownie prezydent Krzyżek, przedstawiając analizę pomysłów z poprzedniej (lutowej) dyskusji w świetle obowiązujących dokumentów, planów, programów. Co ciekawe, z Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 nie zgadzał się żaden.

W dyskusji jako pierwszy głos zabrał radny Dawid Wacławczyk. Zwrócił uwagę na zderzenie wizji specjalistów ze zdaniem mieszkańców. Zauważył, że ludzie nie bardzo chcą wybierać coś, czego nie widzieli i nie potrafią sobie wyobrazić.  Podsumował, że istotnie być może funkcja turystyczna czy rekreacyjno-rozrywkowa, jakiej domagali się w ankietach mieszkańcy, nie jest najistotniejsza, ponieważ takowa bardzo dobrze realizuje się gdzieś dalej. Pozostaje zatem funkcja usługowa związana z zabudową. 

Dr Joanna Sokołowska-Moskwiak, wykładowca architektury z PWSZ w Raciborzu zwróciła uwagę na wartość merytoryczną prezentacji i jednocześnie podniosła do wartości prace studentów, którzy próbowali "wymyślić" plac Długosza od nowa bez tej wiedzy i zaskakująco trafnie im to wychodziło. Jednocześnie obiecała, że skoro mieszkańcy nie potrafią wybrać czegoś, czego nie widzą, to studenci chętnie przygotują nowe wizje zagospodarowania tej przestrzeni. Z końcem maja pojawią się propozycje związane ze ściślejszą zabudową placu Długosza.

- Ludzie, gdy czegoś nie znają, to się tego boją. Skoro nawet najstarsi mieszkańcy pamiętają Plac Długosza jako pustą przestrzeń, gdzie odbywały się festyny, to trudno im się będzie przyzwyczaić do wizji placu zabudowanego - stwierdził wiceprezydent Krzyżek. I zauważył, że niebawem zaczną się podobne problemy związane z zabudową północnej pierzei Rynku. - Miasto ma prawo do bycia miastem, czyli do ścisłej zabudowy" - podsumowała Sokołowska-Moskwiak. 

Jacek Hajkowski, architekt, zauważył, że spotkanie było potrzebne, ponieważ dało pewne wytyczne - należy dopuścić do głosu specjalistów, którzy wiedzą, jak działają organizmy miejskie. Teraz rolą władz miasta jest dać szansę na pomysły, wyznaczyć kierunek myślenia. Wiadomo już, że należy uzupełnić tkankę miasta, przywrócić stan sprzed wojny. Pozostaje pytanie o pomysł, sposób zagospodarowania.

Konkluzją dyskusji okazało się bardzo trudne pytanie, które na razie pozostało bez odpowiedzi - jaką funkcję ma pełnić Plac Długosza? Co tam wybudować? Co spowoduje, że ludzie będą chcieli przyjeżdżać do centrum miasta? Jak na nowo uatrakcyjnić okolice Rynku? Reprezentacyjna niegdyś ulica Długa staje się powoli Senną lub Kredytową. Pozostaje jedynie pójść na Rynek - na lody lub usiąść pod parasolem z oszronioną chłodną szklanicą, ale co dalej? Wszystkie te niewątpliwie miłe czynności można również uskutecznić gdzie indziej%u2026   Już niebawem można będzie podglądać  budowę na północnej pierzei Rynku. Kto wie, może za niedługo i z drugiej strony zacznie się coś dziać i mieszkańcy na powrót odkryją uroki centrum miasta. 

Plac Długosza jest ogromną raną w historycznej zabudowie miasta. Dziurą, powstałą w wyniku zniszczeń wojennych i powojennej rabunkowej rozbiórki. Dziurę tę należy załatać, bo Rynek nie może mieć konkurencji w postaci ogromnego placu tuż obok. To Rynek jest historycznym centrum miasta, to Rynek ma być największy i najważniejszy, zamknięty z każdej strony.  

Dziś, siedemdziesiąt lat po zniszczeniu Raciborza, trzeba kontynuować odbudowę miasta.

Co można zrobić na pl. Długosza - sprawdź TUTAJ tabelę