PiS chce zmienić samorząd. Dwukadencyjność wójtów, burmistrzów i prezydentów. Znikną jednomandatowe okręgi

Zmiany dotyczące wyboru wójtów, burmistrzów, prezydentów miast

Projektodawcy wprowadzają zasadę dwukadencyjności wójtów, burmistrzów, prezydentów miast. Wybory wójta, burmistrza i prezydenta miasta dotychczas nie były objęte zasadą kadencyjności. Dochodziło więc do sytuacji, w których jedna osoba mogła zajmować wymienione powyżej stanowisko przez kilkanaście lat. Wprowadzenie ograniczenia w sprawowaniu urzędu wójta, burmistrza, prezydenta miasta ma na celu m.in. wykluczenie zjawisk niepożądanych. Takimi zjawiskami może być powstanie szerokorozumianych powiązań korupcjogennych, powstawanie grup interesów, niekoniecznie związanych z rozwojem gminy czy miasta. Wprowadzenie limitu dwóch kadencji spowoduje również usprawnienie pracy wójta, poprzez intensyfikację jego prac w okresie kadencji, w zakresie przeprowadzenia wszystkich zaplanowanych pomysłów na rozwój społeczności lokalnych. Limit dwóch kadencji pozwoli również na nadawanie nowych impulsów do rozwoju gmin i miast. Wprowadzona kadencyjność zgodnie z założeniem będzie miała zastosowanie po raz pierwszy do wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, przeprowadzonych na obszarze całego kraju, zarządzonych w związku z upływem obecnej kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego wybranych w wyborach samorządowych, począwszy od 16 listopada 2014 r. – czyli od wyborów mających odbyć się w roku 2018. Ponadto wnioskodawcy proponują zmianę, zgodnie z którą kandydat na wójta będzie mógł kandydować, tylko do rady gminy na obszarze, której kandyduje na wójta. Argumentem przemawiającym za powyższą zmianą należy uznać chęć działania kandydata na wójta na rzecz lokalnej społeczności – w tym przypadku gminy. W sytuacji braku uzyskania poparcia jako kandydata na wójta będzie miał możliwość pracy jako radny, pod warunkiem uzyskania głosu wyborców.

Zmiany w systemie wyborów do rady gminy

System jednomandatowy w gminach prowadził do sytuacji nieproporcjonalność w wyborze rządzących. Nie uwzględniał wszystkich głosów, a co za tym idzie preferencji wszystkich mieszkańców gminy. Zastosowanie zasady proporcjonalności spowoduje, że rada gminy będzie reprezentantem wszystkich jej mieszkańców. Ponadto w najmniejszych gminach zniknie problem okręgów liczących po kilkudziesięciu wyborców. 

Zmiana liczby wybieranych radnych rady gminy, rady powiatu, sejmiku województwa

Proponuje się aby zgodnie ze zmianą wskazaną w projekcie w wyborach do rady gminy i sejmiku województwa w każdym okręgu wyborczym wybierało się od 3 do 7 radnych. Proponuje się także zmniejszenie z 10 do 7 maksymalnej liczby radnych powiatowych wybieranych okręgu wyborczym.

Ilość kandydatów na liście w wyborach do rady gminy i rady powiatu

Zgodnie z intencją wnioskodawców, liczba kandydatów na liście w wyborach do rady gminy nie może zawierać mniej niż 3 nazwiska kandydatów, z tym że liczba kandydatów nie może być większa niż liczba radnych wybieranych w danym okręgu wyborczym, powiększona o dwóch kandydatów. Analogiczna zasada byłaby w wyborach do rady powiatu. Wprowadzenie takich wymogów ograniczy sztuczne zapełnianie list wyborczych, poprzez osoby, które miałyby być umieszczane na nich tylko i wyłącznie w celu zwiększenia ilości głosów na dany komitet
wyborczy. Zdaniem wnioskodawców przyczyni się to także do bardziej skrupulatnego doboru kandydatów na radnych, którzy rzeczywiście będą chcieli pracować na rzecz społeczności
lokalnej.

Wymogi dotyczące listy poparcia oraz liczba podpisów na liście poparcia w wyborach do rady gminy

Proponuje się, aby każda lista kandydatów była poparta podpisami co najmniej 150 wyborców.

Ponadto:

Obowiązek rejestrowania i upubliczniania wykazów głosowań.

Obowiązek transmisji, nagrywania i upubliczniania nagrań sesji rad i sejmików.

Powołanie komisji skarg, wniosków i petycji - zgodnie z projektem w każdej jednostce samorządu terytorialnego utworzona zostanie komisja skarg, wniosków i petycji. Jej zadaniem będzie rozpatrywanie: skarg na działania organów wykonawczych i odpowiednich samorządowych jednostek organizacyjnych, a także wniosków i petycji obywateli.

Indywidualne uprawnienia kontrolne radnych. Wnioskodawcy proponują nadać radnym uprawnienia kontrolne w zakresie przedmiotowym podobnym posłom oraz senatorom, jednak ograniczone kompetencyjnie do jednostki samorządu terytorialnego do której radny został wybrany. Zgodnie z nimi w wykonywaniu mandatu radnego będzie miał on prawo, o ile nie naruszy to dóbr osobistych innych osób, do uzyskiwania informacji i materiałów, wstępu do pomieszczeń, w których znajdują się te informacje i materiały, oraz wglądu w działalność organów administracji samorządu do którego został wybrany, a także spółek z jego udziałem, spółek handlowych z udziałem odpowiednich samorządowych osób prawnych, osób prawnych oraz zakładów, przedsiębiorstw i innych samorządowych jednostek organizacyjnych.

Coroczna debata o stanie samorządu połączona z udzieleniem wotum zaufania organowi wykonawczemu. Projekt nakłada na organ wykonawczy danej jednostki samorządu terytorialnego obowiązek przedstawienia organowi stanowiącemu do 31 maja każdego roku raportu o stanie samorządu.

Inicjatywa uchwałodawcza mieszkańców. Projekt wprowadza instytucję obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej. Będzie ona przysługiwała odpowiednio grupie mieszkańców gminy, powiatu, województwa