Sensacja w Samborowicach! Święta Rodzina po latach odnaleziona!

- Jakie wydarzenie sprawiło, że zaczął Pan szukać informacji o siostrze Anekcie? – zapytałam pana Andrzeja Białasa, z zamiłowania historyka, który na temat przeszłości Samborowic i życia siostry Anekty wie chyba najwięcej.

- Parę lat temu podczas miłej rozmowy z księdzem Zbigniewem Gajewskim - proboszczem z Samborowic, zapytał mnie: „Panie Andrzeju, czy nie wie Pan przez przypadek jak wyglądał obraz Świętej Rodziny w tym starym samborowickim kościółku? A może się zachowało jakieś zdjęcie lub sam obraz?” Zrobiło mi się przykro, że nie znałem odpowiedzi na to pytanie. Do tej pory wiedziałem, że w 1872 roku przy ulicy Długiej nieopodal dawnej szkoły zbudowano małą kapliczkę (kościółek), odbywały się tam do 1933 roku tzw. „ciche msze”, czyli msze odprawiane bez udziału księdza, a od czasu do czasu odprawiali tam za zgodą biskupa okoliczni księża. Zachował się również kuty, żelazny krzyż, który na pamiątkę do dnia dzisiejszego wisi w miejscu, w którym znajdowała się kapliczka. Zachowały się również stare pocztówki i zdjęcia, na których widać kontury dawnego kościółka. Na temat obrazu nic nie wiedziałem i coraz bardziej fascynowała mnie ta historia i nie dawała mi ona spokoju, więc zacząłem szukać, pytać, czytać… Musiałem zdobyć informacje na ten temat i dojść do sedna sprawy… 

- Widzę, że jest Pan ogromnie zaangażowany w to, co ma związek z Samborowicami. Gdzie Pan zaczął szukać informacji na temat obrazu? 

- Tak, jestem z Samborowicami bardzo związany. Tu przecież się wychowałem, ale posłuchaj do czego doszedłem – zaśmiał się –Minęło trochę czasu i podczas świąt wielkanocnych, zwiedzając moje rodzinne strony postanowiłem odwiedzić również rodzinę państwa Jamicki, chcąc uzyskać więcej informacji na temat siostry zakonnej Anekty Franciszki Jamicki. To oni przecież muszą wiedzieć najwięcej. Przyjęto mnie bardzo serdecznie i życzliwie. Pokazali mi parę rodzinnych zdjęć, obrazów i zdradzono parę sekretów z życia Siostry - uśmiechnął się - Podczas rozmowy, moją uwagę non stop odwracał wiszący w pokoju gościnnym duży obraz z jakimiś świętym. Wbijałem wzrok w niego coraz bardziej. Pani Magda opowiadała mi dalej historię Anekty, zauważyła moją wielką  koncentrację na obrazie i powiedziała: - Ten obraz, na który cały czas spoglądasz też namalowała siostra Anekta. - W tym dopiero momencie zauważyłem, że dzieło przedstawia Świętą Rodzinę. - A nie widnieje gdzieś sygnaturka obrazu? – zapytałem zaintrygowany. Zacząłem więc jej szukać, bo każdy artysta przecież podpisuje swój obraz w prawym dolnym rogu, ewentualnie w lewym, albo na jakimś elemencie na obrazie np.: na kamieniu, jakimś schodku, drzewie… Niestety, nic nie znalazłem. Chciałem się już żegnać z moimi gospodarzami, ale jeszcze odruchowo odsunąłem obraz od ściany i zajrzałem do tyłu. Na wysokości ¾ obrazu znalazłem jakieś literki… - Coś tam jest napisane – powiedziałem – Czy mogę ten obraz zdjąć? - Oczywiście – usłyszałem. I w tym momencie wszyscy zamilkliśmy w skupieniu. Zdjąłem obraz, odwróciłem… A tu prawdziwa sensacja! Na odwrocie napis w języku niemieckim: „Cop. Des Altarbildes aus der alten Kirche in Schammerwitz. Unser lieben Mutter Franziska Jamitzky geb. Schlifka in Dankbarkeit gewidmet. Am feste der hl. Familie 1935 Sr.M Aneckta „ co oznacza: „Kopia Obrazu z Ołtarza ze starego kościoła w Samborowicach. Dedykowany z wdzięczności naszej kochanej Matce  Franciszce Jamicki z domu Schlifka, w dniu obchodów dnia Świętej Rodziny w roku 1935  Siostra M. Aneckta.”  Czyż to nie przepiękny gest z jej strony? Byliśmy wszyscy zaskoczeni tym odkryciem, bo właściwie o tym napisie nikt nie wiedział. – opowiadał przepełniony radością. - No to sie nie tylko nasz ksiądz proboszcz Zbigniew Gajewski ucieszy, ale chyba i cała parafia - pomyślałem sobie ucieszony.

- To jest kopia oryginału obrazu Świętej Rodziny. A wie Pan co się stało z oryginałem? 

- Po dalszych moich poszukiwaniach i wielu wykonanych telefonów okazało się, że również zachował sie ten oryginalny obraz, który wisiał w dawnym kościołku. Którego autorem jest również siostra Aneckta. Jak sie dowiedziałem było to jedno z jej pierwszych dzieł, które namalowała. Obecnie znajduje sie on w Niemczech, w prywatnym mieszkaniu byłych już mieszkańców Samborowic, wisi na honorowym miejscu i jest tam bardzo poważany i czczony przez ich członków.

- Co może Pan opowiedzieć o samym obrazie? Jakie jeszcze postaci przedstawione są na obrazie oprócz Świętej Rodziny?

- Namalowany został na płótnie o wymiarach 92cm x 62 cm, farbami olejnymi. Cała kompozycja w stylu nawiązującym do malarstwa sakralnego w czasie rokoko,  świadcząca o znakomitych wiadomościach, umiejętnościach i zamiłowaniach siostry Franciszki nie tylko do malarstwa ale też do religii. W centrum obrazu rzuca się w oczy dorastający Jezus w wręcz rażąco biało-niebieskiej szacie między z Józefem i Marią. Matka nie przypadkowo ma uniesioną prawą rękę, wskazuje dłonią w górę na  unoszącego sie w chmurach pomiędzy aniołkami i Duchem Świętym,  Boga Zbawiciela, tak jakby chciała powiedzieć: - Oto nasz Stworzyciel. W dolnej części dzieła widać św. Jana Chrzciciela, stojącego obok baranka, również jako młodzieńca wraz z typowymi jego atrybutami: krzyżem, białą flagą i odzianego w baranią skórę. Wszystko wskazuje na to, ze obok świętego Jana znajdują się również jego rodzice . Elżbieta i Zachariasz, który rozkłada ręce i wskazuje jednocześnie na Jezusa chcąc jakby coś powiedzieć czy też przekazać. I tu nasuwa sie jednoznacznie myśl: „Ecce Agnus Dei” tzn.: „Oto Baranek Boży”.  Można tu przyjąć drugą wersję, że obok Jana Chrzciciela jest św. Anna z mężem Joachimem, ale ta opcja wydaje mi sie mało prawdopodobna, ponieważ  św. Anna przedstawiana jest na innych obrazach jako siedząca lub stojąca postać, zawsze z córką Marią, która ją wspiera, modli i cieszy sie ze spotkania. Poza tym, w tym przypadku niejasna byłaby rola świętego Jana… Tło obrazu nawiązuje do symboliki Starego Testamentu,  z prawej strony widać Gorę Synaj, która w czasie objawienia sie Boga wyglądała jak wulkan. Buchający czarnymi spowijającymi sie kłębami dym rozlega sie wokół górnej części dzieła. Z lewej natomiast widać typowy półpustynny  krajobraz rodzinnych stron Jezusa. Ostateczną jednak ocenę pozostawiam czytelnikowi. Choć przyznam, że rozmawiałem na temat obrazu Świętej Rodziny z Danielem Uchtmannem, który jest historykiem sztuki w Muzeum Historii Sztuki  w Wiedniu. Czy może Siostra Anekta malując ten obraz, miała cichą nadzieję, że jej znakomite dzieło posłuży  jako pierwowzór jakiegoś wielkiego obrazu – zamyślił się - tego nie wiemy, jednak świadczą o tym wydłużone jego wymiary 92 cm x 62 cm. Takie to świetnie nadawały sie do kompozycji czy też budowy wielkich ołtarzy w kościołach – dodał. Kolejna ciekawa, tajemnicza i fascynująca historia, którą mogłam usłyszeć od pana Andrzeja Białasa. Jestem pewna, że jeszcze niejedną opowieścią mnie uraczy, bo wiem, że ma ich jeszcze sporo.

Autorzy dziękują za udzielenie obszernych informacji pani Magdzie i Marii Jamicki, Irmgardzie Plura, Renacie Robenek i Klaudii Kielkowskiej.

Andrzej Białas, Nikol Urbaniec