Uwagi dietetyczne nad jabłkiem

Znajdujemy w autorach dawnych mnóstwo przezwisk łacińskich oznaczających różne ich gatunki. Pliniusz radzi, aby na zimę chować jabłka na miejscu suchym, w przegrodach drewnianych i zasłaniać te miejsca od wiatru południowego, psującego ten owoc, i od zimnych północnych wiatrów, od których zwykły się marszczyć. Lecz w krajach północnych w piwnicach tylko jabłka od mrozu zachować można. Jabłka zawierają w sobie istność gumiczną roztworzoną w wodzie wegetalnej, czyli roślinniczej, sok cukrowy mający własność winną (ponieważ z nich wyborny robi się napój pod nazwiskiem cidre, jabłecznik). Prócz tych istności mają jeszcze jabłka wiele powietrza, mniej lub więcej kwasu podług swych gatunków. Ta masa opasana jest łupinką mniej lub więcej zafarbowaną. Przeto owoc ten zda się do karmienia, ochłodzenia i poprawienia zbytek zapsutych humorów i rozwolnienia cokolwiek żołądka. Mianowicie bardzo jest zdrowym pokarmem dla osób skłonnych do mnożenia wiele flegmy. Nic także nie jest skuteczniejszego na uleczenie szkorbutu jak dobre gatunki jabłek surowo zjedzonych. Dwa lata temu jako cudzoziemiec pewien, który przez używanie zbyteczne mięsa i życie bezczynne, do którego się również umartwiania przyłączyły, dostał w Warszawie strasznego szkorbutu, tak dalece, że dziąsła mu już gniły i nieznośny wydawały fetor. Lekarstwa zwyczajne, których przez długi czas używał, najmniejszego mu nie sprawiały ulżenia. Szczęściem w domu, gdzie ten chory mieszkał, założyli Prusacy skład jabłek najlepszych gatunków. Przynęcony widokiem miłym i zapachem często odwiedzał tych Prusaków i nie wyszedł od nich bez zjedzenia kilku jabłek. Poczuwszy niejakie ulżenie w swych boleściach, nie jadł prawie nic, jak same jabłka, od których we dwa tygodnie pozbył się szkorbutu i pierwsze odzyskał zdrowie. Gotowanie lub pieczenie znaczne działają odmiany w jabłku. Czynność ognia wypędza z niego największą część powietrza. Początek jego cukrowy łączy się istotniej z innymi własnościami. Związek całej masy mięknie i rozpuszcza się przez skutek przenikający ognia. Lekka kwaśność znajdująca się w jabłku jednoczy się ściślej w innymi istnościami i przez to mniej się daje uczuć smakowi. Przydanie jeszcze cokolwiek cukru czyni je smaczniejszymi i posilniejszymi. I w tym to kształcie jabłka stają się zdrowym pokarmem dla najsłabszych nawet osób. Chorzy mogą pożywać pokarmu tego zamiast bulionu, który zwykł być szkodliwym w febrach i innych gwałtownych chorobach. Dziwne, według sławnego Syndenham, jedzenie jabłek zrządza skutki w ospie. Doświadczenie uczyło, że dzieci, które jedynie pieczonymi jabłkami posilano, nieskończenie łagodniej tę znoszą chorobę, która nawet tak strasznych po sobie nie zostawuje skutków.
Źródło: Kalendarz polityczny Grólla (1788)