Czarne Szeregi. Antyfaszyści z miasta Ratibor

Nie wiadomo jaki procent ludności Raciborza popierało idee nowo powstałej partii. Warto jednak zaznaczyć, że w naszym mieście były i działały osoby, które stanowczo sprzeciwiały się rosnącym w siłę nazistom.

Jednym z ważniejszych oponentów tamtej władzy w Niemczech była Unia Wolnych Robotników Niemiec- FAUD. Ten ruch syndykalistyczny mocno działał na Górnym Śląsku, w tym również w Raciborzu. Należeli do niego przede wszystkim pracownicy budowlani, kolejarze, górnicy i hutnicy. W naszym mieście znajdowała się siedziba komisji agitacyjnej i do roku 1933 stanowiła ona centrum syndykalizmu na Górnym Śląsku.

W 1921 roku FAUD wypowiedziała się przeciwko udziałowi w plebiscycie, przez co zostali odizolowani od dużej części polskiej i niemieckiej klasy robotniczej. Stali się też celem polowań nacjonalistycznych przeciwników politycznych. W Raciborzu pod koniec lat 20 liczebność członków FAUD spadła do ok. 60 osób. Warto wspomnieć o niektórych aktywistach, którzy wnieśli swój wkład w wiele wydarzeń.

Bardzo aktywnie działał w naszym mieście Alfons Pilarski, który od 1917 do 1921 roku pracował jako rysownik przy Zarządzie Rolników Magistratu Raciborza. Był też inicjatorem powstania w Raciborzu pisma „Freiheit”, mającego w podtytule:” Polityczny tygodnik dla Dolnego i Górnego Śląska”. Pismo wychodziło również w Breslau (Wrocław). Od maja 1939 pracował w niemieckojęzycznej audycji antyhitlerowskiej w Radiu Katowice. Jako ciekawostkę podać można, iż Pilarski przyczynił się do przerwania wiecu w Chemnitz, gdzie Adolf Hitler prowadził kampanię wyborczą. Pilarski zadając niewygodne pytania rozeźlił Hitlera, który podobno dość zdenerwowany przerwał swój wiec.

W walce z nazistowską władzą mocno odznaczał się Heinrich Friedetzky. Urodzony w 1910 roku syn kolejarza. Jego rodzina zamieszkała w Raciborzu przy ul. Podwale 22 w 1912 roku. Dziś ten budynek już nie istnieje.

Heinrich wraz z Maxem Piechullą (również raciborzaninem) i Alfonsem Pilarskim działali w FAUD. Na skutek rosnącej działalności nazistowskiej partii NSDAP, raciborska frakcja zainicjowała założenie zbrojnej grupy antyfaszystowskiej Schwarzen Scharen- Czarne Szeregi. Było to w październiku 1929 roku. W listopadzie tego samego roku powstały oddziały w Bytomiu. W latach 1930- 31 utworzono grupy w Oleśnie, Kietrzu i Gliwicach.

Czarne Szeregi przygotowywały się do brutalnej konfrontacji z nazistami. W Raciborzu dysponowali jednym karabinem maszynowym i kilkoma pistoletami. W Bytomiu mieli magazyn z materiałami wybuchowymi, który został jednak odkryty przez policję. Szczególnym zadaniem grupy była ochrona imprez robotniczych oraz zwalczanie faszyzmu wszelkimi środkami.

Aktywizm Schwarzen Scharen w Raciborzu przejawiał się głównie w nasilonej pracy propagandowej. W 1933 roku, po dojściu nazistów do władzy, Czarne Szeregi i FAUD zostały częściowo rozbite. Raciborscy członkowie zostali aresztowani. Nielicznym udało się uciec m.in. do Czechosłowacji lub Hiszpanii, gdzie dołączyli do Brygad Międzynarodowych i wzięli udział w walce zbrojnej z wojskami gen. Franco.

Czarne Szeregi brały też udział w Powstaniu Warszawskim oraz innych frontach walki z niemieckim okupantem, gdzie wielki wkład mieli również mieszkańcy Raciborza.

Źródła:
1. Dieter Nelles- „Internacjonalizm w trójkącie trzech krajów. Syndykalizm na Górnym Śląsku podczas okresu międzywojennego”.
2. „Der Syndykalist”
3. Spain-Silesia, Facebook.
4. Wywiad z Heinrich Friedetzky, 29.04. 1990.

#stowarzyszenie odra 1945 racibórz

fot. #stowarzyszenie odra 1945 racibórz, zbiory wyd. WAW/Alfred Otlik