Złoty zegarek z dedykacją. Raciborzanie dla bohaterskiego lotnika

Honory dla lotników

Wróćmy do naszych lotników, o których z biegiem czasu było coraz głośniej. Prym wśród raciborzan wiódł Otto Bernert. Rodzinne miasta asów lotniczych chciały uczcić ich w jakiś szczególny sposób, więc wymyślano różne sposoby, organizowano spotkania, wręczano nagrody, czasem nazywano ulice, place czy szkoły imieniem bohaterskiego pilota. W Raciborzu, po 22 zwycięstwie powietrznym Bernerta postanowiono uczcić go w podobny sposób. Rada miejska postanowiła, że zaprosi 24- letniego pilota na uroczystą akademię, podczas której wręczony mu zostanie prezent – złoty zegarek z dedykacją.

Niecały tydzień później gazety donosiły o nowym, wielkim wyróżnieniu Bernerta. Został on odznaczony orderem Pour le Merite. W uzasadnieniu napisano, że sprawdzona w wielu bojach eskadra myśliwska (Jagdstaffel) Boelcke, której dowódcą był Otto Bernert, okryła się w ostatnich bojach nową chwałą. 24 kwietnia porucznik Bernert na czele swojej eskadry zestrzelił samodzielnie cztery samoloty wroga, osiągając 22 zwycięstwa powietrzne. Jego majestat cesarz Wilhelm II postanowił przeto odznaczyć bohaterskiego raciborzanina najwyższym odznaczeniem za męstwo – orderem Pour le Merite. Do tejże informacji załączono też obszerną notę biograficzną pilota.

Inny raciborski as lotniczy porucznik Alfred Segeth z Lubomi został odznaczony medalem wojskowym - żelaznym półksiężycem. Było to wysokie odznaczenie Imperium Osmańskiego. Niestety o Segecie nie wiemy zbyt dużo. Najprawdopodobniej należał do korpusu azjatyckiego, czyli oddziałów wojskowych wysłanych przez sztab niemiecki do Turcji jako wsparcie w walce z Anglikami i innymi sprzymierzonymi ententy. W skład tego korpusu wchodziły oddziały piechoty, kawalerii, pionierzy, marynarze, artyleria, oddziały naprawcze, kolejowe, budowlane, także dywizjony lotnicze.

Raciborski dowódca dowodzi w Azji

Warto też wspomnieć o oficerze, który z Głubczyc i Raciborza trafił do Azji. Dowódcą korpusu azjatyckiego był początkowo generał – major Friedrich Freiherr Kreß von Kressenstein, po nim generał piechoty a zarazem cesarsko – osmański marszałek, wcześniejszy szef sztabu armii niemieckiej Erich von Falkenhayn, po nim zaś, od lutego 1918 roku do końca wojny, generał kawalerii Otto Liman von Sanders, wcześniejszy dowódca głubczycko – raciborskiego 2 Śląskiego Pułku Huzarów nr 6 Graf Goetzen. Siły wspomnianego korpusu liczyły szacunkowo od 18 000 do 25 000 żołnierzy.

Jeszcze o lotnikach

Niecałe dwa tygodnie później pojawił się w prasie następny artykuł o raciborskich asach lotniczych. Pisano w nim „…Pośród bareterów przestworzy, którzy mogą poszczycić się niebywałymi wyczynami i zostali już wielokrotnie odznaczeni znajdujemy nie mniej niż czterech z Raciborza i powiatu raciborskiego. Są to porucznicy Bernert i Trampe z Raciborza, Höhne z Wojnowic i Segeth z Lubomi. Porucznik Trampe, który jest dowódcą dywizjonu myśliwskiego, synem tutejszego nadinspektora celnego Trampego, został w dniu imienin cara Bułgarii ponownie odznaczony. Otrzymał wysokie bułgarskie odznaczenie wojskowe - Oficerski Krzyż Zasługi z Mieczami”.

Prócz wymienionej czwórki był co najmniej jeszcze jeden raciborski pilot – urodzony w Haatsch (obecnie Hať w Kraju Hulczyńskim, który do roku 1920 wchodził w skład powiatu raciborskiego) porucznik rezerwy Paul Billik. W czasie I wojny światowej osiągnął on największą liczbę zestrzeleń spośród wszystkich raciborzan – 31. Po wojnie został oblatywaczem samolotów i zginął tragicznie w roku 1926 rozbijając się w locie próbnym samolotu Junkers F 13 firmy Deutsche Luft Hansa AG na podberlińskim lotnisku Staaken.

Dzwony na przetop

W roku 1917 organizowano ogólno niemieckie akcje zbierania metali kolorowych. Według zarządzenia z 5 stycznia 1917 roku wszystkie gospody i inne lokale, także osoby cywilne, musiały oddać do punktów zbiórki wszystkie kufle i ich pokrywki oraz przedmioty z cyny. Od maja 1917 roku zaczęto też katalogować w grupy dzwony kościelne. Większość z nich, szczególnie te z XIX wieku, zostały w przeciągu kilku miesięcy zdemontowane i w większości przetopione na potrzeby wojskowe. Taki los spotkał też większość dzwonów z raciborskich i podraciborskich kościołów. Dzwony demontowano też z innych budynków – ratuszy, szkół, fabryk, zamków, szpitali itp. Tylko te najwartościowsze, należące do grupy „C”, mające znaczną i udokumentowaną wartość historyczną, naukową lub artystyczną nie zostały zarekwirowane i przetopione. Szacunkowe dane mówią o 65 000 zarekwirowanych w Niemczech, głównie w latach 1917/18, dzwonach. Wspomniane wyżej z grupy „C”, pochodzące zwykle sprzed 1860 roku, najczęściej oszczędzono. Inne, ważące w sumie 21000 ton, zniszczono.

Zmiany bilonu

Wracając do problemów z brakiem bilonu warto wspomnieć, że wielokrotnie próbowano temu zaradzić. Nawet Reichstag zajmował się kilkukrotnie tym problemem i postanowił o biciu milionów monet o małych nominałach. Zgodzono się też bić monety z różnych kruszców, zastanawiano się także, chcąc ukrócić powszechny proceder „chomikowania” bilonu, nad wypuszczeniem całkiem nowych monet i wyłączeniem z obiegu starych monet zdawkowych. Głownie miano tu na uwadze stare monety srebrne i niklowe – te bowiem głównie ludzie gromadzili w domach. Nic jednak nie pomagało, nawet wypuszczenie na rynek 40% więcej monet o nominale 50 centów, w sumie 38 milionów marek. Zwiększono też o 32 % ilość drobnego bilonu, wybijając wiele milionów monet o nominale 5- i 10- fenigów. Te zabiegi zdały się jednak na nic, spekulanci zbierali wszystko w domu i wymieniali ludności banknoty czy też monety o wyższym nominale w obiegu czarnorynkowym. Ponawiane regularnie groźby rządu mówiące o wycofaniu z obiegu wszystkich dotychczasowych monet nie były w stanie przestraszyć spekulantów.

Groźby te wprowadzono też częściowo w życie. W kwietniu 1917 roku Reichsschatzamt (główny urząd finansowy Rzeszy) informował obywateli, że ze względu na dużą ilość wypuszczonych na rynek nowych monet z cyny rozpoczyna się proces wycofywania z obiegu monet srebrnych i niklowych. Jednocześnie zabroniono surowo wykorzystywania monet do innych niż ich przeznaczenie celów. Przemysłowe przetwarzanie monet w jakikolwiek sposób wiązało się z karą roku więzienia oraz karą pieniężną do 15 000 marek. Przede wszystkim zabroniono przetwarzania monet srebrnych i złotych na jakąkolwiek biżuterię, co zdarzało się raczej nagminnie. Rozważano też wprowadzenie cen maksymalnych na srebro, lecz sprawa ta była niezwykle kontrowersyjna.

Opisane wyżej problemy z bilonem bardzo dawały się we znaki raciborzanom. Pod koniec maja bank miejski (Stadtsparkasse Ratibor) informował raciborzan, że jest już w posiadaniu drobnych banknotów zastępczych o nominałach 50, 10 i 5 fenigów. Banknoty te można było zamieniać w kantorach banku. Problem polegał jednak na tym, że przynajmniej początkowo banknotów tych nie chciał przyjmować prawie żaden raciborski sklepikarz.

Cdn. Renata Piotr Sput

Na drugim zdjęciu w galerii

Paul Billik ur. 27. 03. 1891 w Haatsch (Kraj Hulczyński w ówczesnym w powiecie raciborskim), zm. 8. 03. 1926 w Staaken. Porucznik i as lotniczy z czasów I wojny światowej. Zanotował 31 zwycięstw powietrznych. Syn rolnika Franza Billika. Uczęszczał do seminarium nauczycielskiego w Raciborzu. Przed wojną służył w 157 pułku piechoty, który opuścił w stopniu podoficera. W roku 1915 awansowany do stopnia porucznika, rok później przeszedł do lotnictwa. W roku 1918 dostał się do niewoli angielskiej. Po wojnie pracował jako pilot oblatywacz, biorąc też udział w pokazach lotniczych. Zginął 8 marca 1926 roku oblatując dla Deutsche Luft Hansa AG na podberlińskim lotnisku Staaken prototyp Junkersa F 13. Pochowany został na Invalidenfriedhof w Berlinie,

fot. główne za www.frontflieger.de