Racibórz i ziemia raciborska w okresie wielkiej wojny 1914-1918 cz. 10

Trzeba też dodać, że Rzesza była przed wojną w dużym stopniu uzależniona od eksportu żywności, także wielu innych produktów czy surowców. Po wybuchu wojny i wprowadzeniu przez Anglię blokady morskiej szybko pojawiły się pierwsze problemy w zaopatrzeniu w żywność. Tam gdzie jest niedobór, popyt przerasta podaż, rodzi się czarny rynek i ceny wzrastają. Rząd wprowadził wiec na niektóre produkty ceny minimalne. Dopiero w maju 1916 roku utworzono Wojenny Urząd Aprowizacji (Kriegsernährungsamt), zadaniem którego było zapobieganie i likwidowanie problemów w dostawach żywności oraz wyżywieniu ludności Rzeszy. W rzeczywistości jednak urząd ten nie był w stanie sprostać nałożonym na niego zadaniom.

Zakazy prasowe

Na prasę zostały nałożone nowe zadania. Wszystkie urzędy rządowe, centralne, prowincjonalne czy komunalne zamieszczały w prasie tysiące różnorodnych ogłoszeń i zarządzeń. Co gorsze, wiele urzędów nie płaciło za ich umieszczanie w prasie. Wiele zarządzeń dotyczyło stanu wojennego, np. właścicieli gospód i restauracji informowano o konieczności zamykania ich o godz. 22.00. Podróżnych informowano o zakazie podróżowania np. w rejony zagrożone przez nieprzyjaciela lub za granicę, o poszukiwaniu podejrzanych automobili, których właścicielami byli obywatele wrogich państw. W jednym z artykułów informowano o tragicznej śmierci kierowcy Antona Glombika spod Raciborza, który został przez patrol wojskowy zastrzelony na drodze z Nędzy do Markowic. Pomimo wielu sygnałów do zatrzymania samochodu, które Glombik otrzymał od żołnierzy nie zatrzymał pojazdu, który został ostrzelany, a kierowca przepłacił to życiem. Gazety rozpisywały się też o wielu francuskich samochodach, które potajemnie miały przewozić przez Śląsk złoto w kierunku granicy francuskiego sprzymierzeńca – Rosji.

Panika wojenna

Jak więc widać, wszędzie dało się odczuć wielką nerwowość, graniczącą nieraz z histerią, co powodowane było strachem przed obcymi szpiegami i dywersantami, którzy działają na terenie Rzeszy na jej zgubę. W prasie zamieszczano ostrzeżenia, które zachęcały do zdwojenia czujności, także wprost do śledzenia podejrzanych osób. Z wielkim prawdopodobieństwem istniały realne przesłanki do takich zachowań. Mieszkańców Gliwic ostrzegano przed piciem wody z kranów, bowiem istniało podejrzenie manipulowania wodociągów w okolicy Zawady oraz zatrucia wody. Donoszono też o próbach wysadzenia ważnych budynków, połączeń kolejowych, szyn oraz tuneli.

Zaraz po wybuchu wojny zmobilizowano tysiące weterynarzy, co spowodowało wielkie problemy, szczególnie w rolniczych terenach Rzeszy a także w większości wielkich Rzeźni.

Charytatywna praca kobiet

Bardzo intensywną działalność rozwinęły różnorodne organizacje kobiece, w szczególności te, zajmujące się pomocą socjalną i wsparciem rodzin. Także w działającym na terenie całego powiatu raciborskiego Ojczyźnianym Związku Kobiet (Vaterländischer Frauenverein), rozpoczęto intensywną pracę. Na początku sierpnia 1914 roku Związek ten zamieszczał w prasie wiele ogłoszeń dotyczących pracy Związku. Opisywano powstawanie w mieście lazaretów, w których personel medyczny rekrutował się głównie ze członkiń Związku, także organizację różnorodnych zbiórek, akcje wysyłania żołnierzom na froncie paczek, pomoc najbardziej potrzebującym, w tym rodzinom żołnierzy frontowych, różnorodne akcje charytatywne, bale, zbiórki, loterie, których celem była wszechstronna pomoc rannym żołnierzom, żołnierzom na froncie, ich rodzinom i najbardziej tej pomocy potrzebującym. Związek raciborski od początku organizował zbiórki materiałów, koszul, bielizny, pościeli, ręczników itp. Zachęcano też raciborzan do oddawania nieużywanych maszyn do szycia i innych rzeczy, które można było oddawać w budynku starostwa, w sali obrad rady, na obecnej ulicy Mickiewicza. Wszystkie ogłoszenia prasowe i inne były podpisywane przez zarząd Związku, do którego należały głównie okoliczne arystokratki oraz żony urzędników, m.in. panie: przewodnicząca von Selchow z Rudnika, jej zastępczyni, żona starosty pani Wellenkamp, starosta raciborski Wellenkamp jako sekretarz Związku, hrabina Henkel von Donnersmarck z Krowiarek, hrabina Saurma-Jeltsch z Tworkowa, pani von Schymonsky oraz panna Alexandra von Wrochem z Czerwięcic. Trzeba tutaj dodać, że ogólnoniemiecki Ojczyźniany Związek Kobiet liczył ponad milion członków, głównie z klasy średniej oraz arystokracji niemieckiej. 118 000 kobiet, w tym 19 000 na terenie przyfrontowym pracowało pod egidą Czerwonego Krzyża w szpitalach, lazaretach i innych ośrodkach pomocy rannym i kalekom.

Problemy z bilonem

Wielkie problemy wystąpiły też z bilonem, szczególnie z pieniądzem zdawkowym, także z monetami pełnowartościowymi (obiegowymi – Kurantgeld). Tych pierwszych brakowało, ponieważ przemysł wojenny potrzebował wielkie ilości miedzi, niklu, ołowiu, cyny, cynku, brązu, aluminium – metali, z których bito monety zdawkowe. Tych drugich zaś brakowało ponieważ większość obywateli chowało monety złote i srebrne na „czarną godzinę”, wielu zaś zamieniało banknoty na monety obiegowe. Raciborski oddział Banku Rzeszy informował swych klientów, że posiada ogromne zasoby srebrnych monet i „chomikowanie” tychże jest zupełnie nieuzasadnione. Pomimo tych zapewnień większość Niemców przetrzymywała w domach monety z metali szlachetnych, w trakcie wojny zaś przetapiano i niszczono wielkie ilości monet zdawkowych, co powodowało ich brak na rynku. Na nic zdawały się więc umieszczane w prasie apele, aby nie chować monet w domach, tylko tak jak dawniej płacić nimi w sklepach.

Cdn. Renata, Piotr Sput