Eksperci ocenią kondycję zbiornika Racibórz i drenaż zapór. Wody Polskie ogłosiły przetarg

- Tuż po piętrzeniu powodziowym we wrześniu 2024r. na terenie zbiornika Racibórz Dolny i wykonanej ocenie stanu technicznego tego obiektu hydrotechnicznego, który uchronił przed katastrofalnymi skutkami powodzi tereny trzech województw położonych poniżej, przystąpiono do inwentaryzacji szkód, jakie wyrządziła wysoka woda. Mimo, że żadna z odnotowanych usterek nie ma krytycznego charakteru i zbiornik pozostaje gotowy do pracy, Wody Polskie w Gliwicach zdecydowały o podjęciu działań naprawczych oraz zleceniu ekspertyz, które z jednej strony ocenią kondycję zbiornika, z drugiej odpowiedzą na pytania dotyczące funkcjonowania m.in. drenażu zapór zbiornika. Ponadto zostanie sporządzona dokumentacja uzupełniająca do Instrukcji Eksploatacji Zbiornika w zakresie przepływu przez Budowlę Przelewowo Spustową zbiornika Racibórz Dolny. Właśnie ogłoszono postępowania publiczne na wybór wykonawców poszczególnych zadań - podano w komunikacie.

Postępowania przetargowe w toku

Wody Polskie w Gliwicach uruchomiły postępowanie dla wyboru wykonawców w zbiorczym postępowaniu pn. Udrożnienie wybranych koryt cieków oraz przywrócenie funkcjonalności urządzeń wodnych w ramach usuwania skutków powodzi z 2024r. Etap I – „Wykonanie robót na zbiorniku Racibórz Dolny i Polder z podziałem na części”.

W jego ramach zostanie przeprowadzone:

- Uszczelnienie powierzchni betonowych na ścianach maszynowni Budowli Przelewowo-Spustowej
- Naprawa połączenia kołnierzowego w pompie nr 4 na przepompowni Lubomia
- Wykonanie i zamontowanie nowych łat wodowskazowych na jazie wpustowo-spustowym polderu Buków oraz przy przepompowni Roszków
- Naprawa asfaltowej drogi przejazdowej w km 8+750 zapory lewobrzeżnej zbiornika Racibórz Dolny
- Zabudowa wyrwy i wyboju w rejonie przelewu stałego polderu Buków
- Zabudowa wyrwy pomiędzy rzeką Odrą a stawem Srebrniok, lewy brzeg rzeki Odry
- Naprawa drogi serwisowej od strony odwodnej km 7+200 do 8+500 zapory prawobrzeżnej zbiornika Racibórz Dolny
- Remont przepustu drogowego w czaszy polderu Buków
- Zabudowa wyrwy pomiędzy wyrobiskami wraz z wykonaniem przepustu na polderze Buków
- Wykonanie naprawy drabin z koszem zabezpieczającym oraz zamknięć wnęk remontowych na filarach Budowli Przelewowo Spustowej zbiornika Racibórz
- Przegląd i naprawa systemu ASTKZ (automatyczne systemy pomiarowe na obiektach hydrotechnicznych) zbiornika Racibórz Dolny.

- W zespole ze zbiornikiem Racibórz Dolny w okresach piętrzenia wód powodziowych współpracuje położony powyżej polder Buków. Przyjmując wezbrane wody Odry w pierwszej kolejności, również i on wymaga korekty i naprawy powstałych w czasie powodzi usterek. Dlatego też postępowanie, realizowane w ramach ustawy Prawo zamówień publicznych obejmuje zadania, przewidziane do wykonania na terenie tego obiektu hydrotechnicznego - informują Wody Polskie.

Wody zlecają ekspertyzy

Równolegle Wody Polskie w Gliwicach rozpoczęły postępowanie na wyłonienie wykonawców ekspertyz, których konieczność wyniknęła w związku z powodzią w roku 2024. Łącznie zlecone zostanie opracowanie dwóch ekspertyz oraz dokumentacji uzupełniającej Instrukcję Eksploatacji Zbiornika:

1. Wykonanie ekspertyzy ustalającej przyczynę wysięku wody z drenażu w rowie opaskowym na zaporze czołowej w km 1+700 zbiornika Racibórz Dolny

2. Wykonanie ekspertyzy ustalającej przyczyny pojawienia się wody na jezdni asfaltowej na zaporze lewobrzeżnej w km 9+300

3. Sporządzenie dokumentacji uzupełniającej do Instrukcji Eksploatacji Zbiornika w zakresie przepływu przez Budowlę Przelewowo Spustową, zbiornik Racibórz Dolny.

Powyższe zadania zostaną zrealizowane w ramach środków Budżetu Państwa, pochodzących z rezerwy celowej.

Usterki normalnym następstwem piętrzenia wód powodziowych

Przewidziane do naprawy i usunięcia usterki po pracy zbiornika w trybie powodziowym są normalnym następstwem piętrzenia wody w czaszy polderu. Podobny zakres napraw przewidziany był po pierwszym napełnieniu Zbiornika Racibórz w październiku 2020 r., kiedy obiekt ten przyjął ok. 55 mln m3 wody, wypełniając się w ok. 30%.

We wrześniu 2024 r. zbiornik zapełnił się w 80%, gromadząc 148 mln m3 wody i piętrząc na wysokości zapory czołowej blisko 7 metrowy słup wody. Część z najpilniejszych prac, związanych z usuwaniem skutków powodzi Wody Polskie w Gliwicach przeprowadziły w 2024 r., po ocenie stanu zbiornika. Wówczas m.in. zabudowano powstałe wyrwy w rowach, odprowadzających wodę z przepustów grawitacyjnych na zaporze prawo i lewobrzeżnej, naprawiono uszkodzone barierki ochronne i ogrodzenia, udrożniono rozdział wód rzeki Psiny, naprawiono uszkodzone kraty na przepustach grawitacyjnych, naprawiono uszkodzenia dna i skarp rowu Tworkowskiego. Katalog powyższych zadań poprzedziły prace porządkowe i uprzątanie śmieci, naniesionych przez wodę do czaszy zbiornika.

Prace serwisowe i bieżące kontrole stanu obiektów hydrotechnicznych

Aby zapewnić stałą gotowość zbiornika Racibórz Dolny i polderu Buków do pracy w trybie powodziowego piętrzenia wód, Wody Polskie prowadzą na tym obiekcie bieżące kontrole stanu technicznego oraz prace serwisowe, konserwacyjne zapewniające niezawodność wszystkich urządzeń. Zarówno zbiornik, jak i polder przechodzą kontrole roczne i 5-letnie stanu technicznego, kontrole doraźne bezpiecznego użytkowania po przejściu wezbrania oraz pomiary sieci reperów (IMGW – Centrum Technicznej Kontroli Zapór). Cyklicznie realizowane są pomiary szczelinomierzy, poziomu wody w zewnętrznej sieci piezometrycznej, okalającej zbiornik i polder (jeden/dwa razy w miesiącu), a także pomiary i kalibracja czujników sieci piezometrycznej w podłożu i korpusie zapór zbiornika. Regularnie wykonywane są pomiary batymetryczne w rejonie budowli.

Prowadzone są również przeglądy i kontrola działania wszystkich urządzeń wbudowanych w zapory:

- okresowe ruchy zasuwami przelewowymi oraz zasuwami spustów na Budowli Przelewowo Spustowej,
- okresowe ruchy pozostałymi zasuwami na przepustach grawitacyjnych,
- kontrole drożności przepustów oraz sprawności klap zwrotnych,
- okresowe sprawdzenie działania stacji pomp oraz przeglądy pomp,
- okresowe sprawdzenie działania agregatów prądotwórczych stanowiących zasilanie rezerwowe,
- przeglądy elementów podwodnych budowli,
- badanie oleju hydraulicznego na Budowli Przelewowo Spustowej,
- przeglądy urządzeń i systemów przeciwpożarowych,
- przeglądy stacji transformatorowych oraz serwis olejowo-filtrowy agregatów prądotwórczych,

Poza pracami serwisowymi, konserwacyjnymi obsługa zbiornika Racibórz Dolny i polderu Buków prowadzi również bieżące prace utrzymaniowe.

Szczegółowe informacje nt. prowadzonych postępowań przetargowych:

https://przetargi.wody.gov.pl/wp/auctions/r22273,Udroznienie-wybranych-koryt-ciekow-oraz-przywrocenie-funkcjonalnosci-urzadzen-wo.html 

https://przetargi.wody.gov.pl/wp/auctions/r22273,Udroznienie-wybranych-koryt-ciekow-oraz-przywrocenie-funkcjonalnosci-urzadzen-wo.html 

Warto przypomnieć, że w ciągu 15 dni (od 15 września do 29 września 2024r.) zbiornik Racibórz Dolny bezpiecznie przyjął i zmagazynował ok. 147 mln m3 wody, chroniąc tereny położone poniżej przed eskalacją skutków powodzi. Zbiornik ma pojemność 185 milionów metrów sześciennych. Chroni mieszkańców aż w trzech województwach: śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego. Jest obecnie największym obiektem hydrotechnicznym tego typu w Polsce. Decyzję o uruchomieniu zbiornika podjął zespół wskazany w Instrukcji Gospodarowania Wodą. Zasuwy budowli przelewowo-spustowej opuszczono, gdy posterunek wodowskazowy Krzyżanowice w zlewni Górnej Ody wskazywał rzędną ok. 690 cm przy przepływie ok. 750 m3/s. Rozpoczęcie piętrzenia poprzedziło zamknięcie Upustu do Odry Miejskiej oraz weryfikacja poprawności funkcjonowania poszczególnych elementów zbiornika, w tym pompowni. Przed rozpoczęciem piętrzenia przeanalizowano sytuację w zlewni rzeki Odry w Polsce i Republice Czeskiej oraz prognozy hydro-meteorologiczne. Nadchodząca fala wezbraniowa stanowiła zagrożenie dla zabudowy mieszkalnej i infrastruktury terenów położonych poniżej. W ciągu dwóch dni tj., 15 i 16 września zbiornik wykorzystał 80% swojej pojemności, zapełniając się ok. 147mln m3. Współpracował z nim położony powyżej polder Buków, który rozpoczął pracę 14 września 2024r. i w tym samym czasie wykorzystał swoją całkowitą pojemność, gromadząc ok. 57 mln m3 wody.