Gdzie w Raciborzu więziono błogosławionego Richarda Henkesa?

- Bł. Ryszard Henkes SAC (1900-1945), pallotyn, wychowawca młodzieży, wybitny kaznodzieja i rekolekcjonista proboszcz parafii w Strachowicach. Więziony w Raciborzu. Zesłany do obozu koncentracyjnego w Dachau. Zmarł 22 II 1945 w opinii świętości w służbie drugiemu człowiekowi. Beatyfikowany 15 IX 2019 r. jako męczennik w obronie wiary i godności ludzkiej - taki tekst ma się znaleźć na tablicy poświęconej wyniesionemu na ołtarze pallotynowi. Temat pilotuje radny Piotr Klima. Zielone światło zapaliła Rada Miasta. Tablica ma mieć wersję czeską, niemiecką i angielską oraz tekst dla niewidomych, i zawisnąć przy zakładzie karnym.

Raciborski ZK był wcześniej wskazywany jako miejsce przetrzymywania Richarda Henkesa. Jednak sami pallotyni, na stronie poświęconej męczennikowi, pokazują zdjęcia przedwojennej fabryki mebli (Möbelfabrik Tschauder) przy ul. Ogrodowej. Dziś jest tu m.in. Biedronka i słynna chatka Baby Jagi. Teren otoczony jest co prawda drutami kolczastymi, ale brakuje informacji, czy rzeczywiście raciborskie Gestapo miału tu swoje areszty. Wiadomo natomiast, że znajdowały się w piwnicach obecnego Urzędu Miasta przy ul. Batorego - dawnej fabryki cukierków Sobtzicka, w czasie wojny siedziby Tajnej Policji Państwowej (Geheime Staatspolizei).

Nikt dotąd nie badał dokładnie dziejów raciborskiego więziennictwa i Gestapo w czasie II wojny światowej. Bez specjalistycznej kwerendy źródłowej problemu nie da się rozwiązać. Stąd na tablicy ma być informacja, że bł. R. Henkes był więziony w Raciborzu, bez rozstrzygania kwestii, gdzie dokładnie.

- Decyzję o aresztowaniu o. Henkesa wydał 8 kwietnia 1943 roku organ gestapo w Opolu, opierając się na materiałach szpicla zgromadzonych z kazań. „Ponieważ pan nadużył ambony do podburzania narodu, zarządził dla pana szef gestapo areszt ochronny na okres do końca wojny” – tak brzmiał wyrok . Akta gestapo wymieniają jako miejsce zatrzymania Racibórz i datę 7 kwietnia 1943 roku oraz powód, kazanie z 12 marca 1943 roku. Ojciec Richard Henkes odtąd znajdował się w dyspozycji policji i przebywał w raciborskim areszcie - pisze w biografii kapłana - Rudolf Syga.

Pierwsze siedem tygodni - jak dodaje - Richard Henkes przebywał w samotnej celi, gdzie miał wiele czasu do zastanowienia się nad swoim losem. Jego stan duchowy możemy odczytać z listu do pani Hedwig Buhl, która należała do ścisłych pallotyńskich współpracowników w Ząbkowicach Śląskich: - Będziesz się interesowała, jak mi się wiedzie. Do dzisiaj jestem w pojedynczej celi i to drażni moje nerwy, ale mimo tego jestem duchowo i fizycznie zdrowy. Za wyjątkiem dwóch razy w tygodniu, mogę codziennie przystępować do Komunii Świętej, i to jest dla mnie wielką pociechą. Od paru dni mogę pójść do pracy w innej hali, gdzie też mogę porozmawiać. Jednak droga krzyżowa pozostaje. Na początku modliłem się jeszcze o moje uwolnienie, obecnie się z tą sytuacją pogodziłem, i nawet jeśli będę musiał znaleźć się w obozie, to będę mówić tak samo Deo gratias, jak przy moim aresztowaniu. W końcu muszę zrealizować to, co głosiłem innym w swoich kazaniach. Do dzisiaj Pan Bóg mnie wyraźnie ochraniał; dlatego nie mam żadnej obawy o swoją przyszłość. Bóg będzie mnie nadal obdarzał swoją łaską. Moje akta znajdują się w Berlinie do rozstrzygnięcia. Ja zrobiłem, co do mnie należy i także na zewnątrz starano się o mnie wszelkimi środkami, ale dzisiaj nie wiadomo, kiedy jego kolej, jest się zdanym na ludzką samowolę i tylko to ma jakiś sens, powierzyć się całkowicie Panu Bogu. Nie będzie to daremne dla tych wszystkich, którzy mi kiedyś zostali powierzeni, że dla nich idę tą drogą. Nastał taki czas, że my kapłani dzisiaj podążamy za Zbawicielem na Getsemani, a może też i na Golgotę. Wiem, że będziesz się za mnie modlić. Dlatego też niczego się nie boję. Chciałbym, aby nastąpiło szybko jakieś rozstrzygnięcie, ponieważ to czekanie jest bardzo męczące...

W areszcie były dozwolone odwiedziny. Raz odwiedził go brat Hugo z Wrocławia, a kilka razy jego gospodyni ze Strahovic Paula Miketta. Paula napisała do Ruppach do matki o. Henkesa następujące słowa: „Odwiedzałam go w Raciborzu tak często, jak tylko to było możliwe... Niestety, sam Henkes jak i Paula Miketta nie precyzyją, gdzie znajdowało się to miejsce zatrzymania.

W korespondencji z naszą redakcją R. Syga podkreśla, że "wobec o. Richarda nie przeprowadzono żadnego śledztwa, na podstawie którego można by było skierować sprawę do sądu, a ten mógł orzec karę więzienia. - To nie był ten przypadek (pospolity przestępca, złodziej, bandyta). O. Henkes został arbitralnie uznany za wroga narodu niemieckiego. Decyzję podjął szef gestapo w Opolu. Ojciec Richard Henkes przebywał w areszcie na posterunku gestapo w Raciborzu tak długo aż przyszła decyzja z Berlina o skierowaniu do Dachau. Według ideologii faszystowskiej, takie osoby należało odizolować od „narodu”, a po wojnie postawić pod sąd" - czytamy w liście.

Mapa z 1942 r. pokazująca miejsca funkcjonowania urzędów III Rzeszy w Raciborzu (oznaczone swastyką) - źródło polona.pl

Fragment komiksu poświęconego bł. Henkesowi - Pallotti Verlag / Drushba Pankow

Reklama Möbelfabrik Tschauder oraz zdjęcia obiektu dziś - wyd. WAW