Budowa zbiornika Racibórz na finiszu. Ulga płynie już przez budowlę przelewowo-spustową [FOTO i WIDEO]

Budowla steruje przepływem Odry, która w czaszy zbiornika, przez zaporą czołową, rozdziela się na tzw. Odrę miejską, płynącą nowym upustem za śluzą Rafako (ten obiekt będzie rozebrany), oraz Ulgę. Kanał Ulgi na wysokości zapory ma nowy bieg. We wtorek puszczono nim wody rzeki. Wczoraj trwały testy zasuw. Przez dwie godziny w Uldze mocno obniżył się poziom rzeki. Dziś również pokazano, jak działa jedna z nich. Trwa zasypywanie starego fragmentu Ulgi na wysokości mostu łączącego Płonię z dawnymi Nieboczowami. Na czym polegają zmiany pokazuje plan poniżej.

Jak podkreślał minister Gróbarczyk, zbiornik Racibórz wpisuje się od dziś w system ochrony przeciwpowodziowej dorzecza Odry aż do Wrocławia. Jego końcowe oddanie z początkiem 2020 r. będzie jednocześnie początkiem prac projektowych związanych z docelową przebudową na zbiornik mokry, czyli stale zapełniony wody. To będzie z kolei element budowy odrzańskiego szlaku dla żeglugi - pozwoli połączyć Szczecin z Ostrawą. W rejonie Raciborza zaplanowano port. 

Jakkolwiek umożliwienie żeglugi w górnym biegu Odry aż do Czech z pespektywą połączenia jej z Dunajem to melodia przyszłości, perspektywa przynajmniej najbliższej dekady, to już dziś można mówić o istotnym zwiększeniu bezpieczeństwa powodziowego. Zbiornik może zgromadzić 185 mln m sześc. wody. Ta pojemność wystarczyłaby w 1997 roku na zapobieżenie katastrofalnej powodzi.

Informacja przygotowana przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach

Powstający Zbiornik Racibórz Dolny zlokalizowany na rzece Odrze powyżej miasta Racibórz jest kluczowym obiektem ochrony przeciwpowodziowej dorzecza Odry, chroniącym przed powodzią obszar od Raciborza do Wrocławia. Umożliwi on, poprzez odpowiednią pracę Budowli Przelewowo-Spustowej (BPS), redukcję fal powodziowych. Efekt ten będzie odczuwalny w całym biegu Odry Środkowej. Spłaszczeniu będą ulegały fale o kulminacjach wyższych niż Q = 1 210 m3/s, te o wartości do 2 400 m3/s będą redukowane do przepływu Q = 1 210 m3/s. Większe fale będą również podlegały znaczącej redukcji. Za sprawą realizowanej inwestycji bezpieczeństwo na wypadek katastrofalnych powodzi na rzece Odrze zyska nawet 2,5 mln mieszkańców trzech województw: śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego, na których obiekt będzie oddziaływał bezpośrednio i pośrednio. Ryzyko powodziowe zostanie zminimalizowane dla osób zamieszkujących szereg miast, m.in.: Racibórz, Kędzierzyn-Koźle, Krapkowice, Opole, Oławę, Brzeg i Wrocław. Swoim oddziaływaniem, powstający zbiornik obejmie obszar około 600 km2.

Umowa na dokończenie budowy zbiornika pomiędzy PGW Wody Polskie a konsorcjum firm BUDIMEX S.A. (Polska) oraz Ferrovial Agroman S.A. (Hiszpania) została zawarta 30 listopada 2017r. Polecenie Rozpoczęcia Robót wydano natomiast 8 stycznia 2018. Koszt realizowanej inwestycji szacuje się na kwotę ok. 2,130 mld zł. Budżet przedsięwzięcia pochodzi ze środków Banku Światowego, Banku Rozwoju Rady Europy, Unii Europejskiej, Budżetu Państwa, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Budowla Przelewowo-Spustowa na ukończeniu

10 października 2019r. gliwickie Wody Polskie na placu budowy zbiornika Racibórz Dolny zmieniły bieg rzeki Odry, przepuszczając jej wody przez Budowlę Przelewowo-Spustową — jeden z głównych elementów inwestycji. Operacja hydrotechniczna, przeprowadzona z najwyższą starannością dowodzi rzeczowego zaawansowania prac — ok. 85%, tej największej w kraju inwestycji o charakterze przeciwpowodziowym. W wyniku przepięcia rzeki Odry na kluczowy obiekt hydrotechniczny powstającego zbiornika, woda popłynęła kanałem doprowadzającym do przęseł budowli, by po ich przekroczeniu trafić do kanału odprowadzającego i następnie do Kanału Ulgi.

Przeprowadzenie operacji było możliwe za sprawą wcześniej zamontowanych na tym obiekcie zasuw, które regulują przepływ wód. Budowlę Przelewowo-Spustową wyposażono m.in. w 6 zasuw głównych, których praca będzie się odbywała się mechanicznie (ręcznie) oraz automatycznie (zdalnie). Każda z zasuw ma wymiary 12m x ponad 8,5m wysokości, a podnoszona jest na blisko 9m.

Budowla Przelewowo-Spustowa jest elementem Zapory Czołowej Zbiornika. Wraz z Kanałami Doprowadzającym i Odpływowym pozwala na niezakłócony przepływ wód rzeki Odry w okresach normalnych przepływów i piętrzenie wód w okresach powodzi. Jest obiektem o sześciu światłach zamykanych zasuwami i sześciu również zamykanych, podwójnymi zasuwami, spustach dennych. Budowla umożliwia regulację odpływu w pełnym zakresie. Kanał doprowadzający, długości około 1 900 m, kieruje wody z koryta Odry do Budowli Przelewowo-Spustowej. Głębokość kanału wynosi ok. 6,0 m, szerokość dna 50 m w miejscu wlotu zwiększająca się przed BPS do szerokości 115 m. Kanał odpływowy natomiast ma długość około 1 050 m i odprowadza wody z niecki wypadowej jazu do istniejącego Kanału Ulgi.

Budowla wykonana z troską o organizmy żywe
Rozwiązania techniczne Budowli Przelewowo-Spustowej spełniają warunek Decyzji Środowiskowej, o konieczności zapewnienia swobodnej migracji ryb. Umożliwia ją bezprogowe przęsło, zawsze otwarte poza okresem powodzi, oraz każdy ze spustów dennych, z których część również będzie otwarta, a których dno znajduje się na poziomie dna rzeki.

Zbiornik Racibórz Dolny w liczbach
Podstawowe parametry Zbiornika:
• powierzchnia 26,3 km2
• objętość 185 mln m3
• długość zapór 22,4 km
• maksymalna wysokość piętrzenia 9,0 m
• Łączna długość obwałowań: 22 400 m

Do budowy wykorzystano m.in. 40 300 m3 betonu konstrukcyjnego oraz 2 200 ton stali — ok. 10 raz więcej niż wynosi waga Statui Wolności. Codziennie, w realizację działań zaangażowanych jest około 600-700 pracowników.

Budowle techniczne zbiornika zostały pogrupowane w pięciu obiektach:
• Zapora czołowa z budowlami towarzyszącymi (w tym BPS),
• Zapora lewobrzeżna z budowlami towarzyszącymi,
• Zapora prawobrzeżna z budowlami towarzyszącymi,
• Zaplecze eksploatacyjne zbiornika,
• Czasza zbiornika.