Zapalenie jamy ustnej u osób z protezą zębową: przyczyny, leczenie

Czym jest zapalenie jamy ustnej?

Zapalenie jamy ustnej to stan zapalny błony śluzowej jamy ustnej, któremu towarzyszy ból, zaczerwienienie, a czasem deformacja błony. W przypadku osób noszących protezy mamy najczęściej do czynienia ze stomatopatią protetyczną, która jest zespołem patologicznych objawów błony śluzowej jamy ustnej, pojawiającym się w szczególności u użytkowników protez akrylowych. Charakterystycznym jej objawem jest obrzęk, jak również zaczerwienienie błony śluzowej szczęki, do której przylega proteza. Obrzękowi bardzo często towarzyszy pieczenie, jak również krwawienie.

Stadium I stomatopatii protetycznej to, według Newtona: punktowe przekrwienia o kolorze różowym, gdzie powierzchnia błony śluzowej objęta zapaleniem jest ograniczona.

Stadium II wyróżnia się już bardziej rozległym, bo rozlanym przekrwieniem. Występuje tu ogólny stan zapalny błony śluzowej, która ma styczność z protezą. Błona ta staje się na tyle wrażliwa, że nawet najlżejszy uraz mechaniczny może doprowadzić do jej krwawienia.

Stadium III to zapalenie, które ma charakter przerostowy. Błona śluzowa zamienia się wówczas w pole guzków i nierównych wybrzuszeń. Stan zapalny może dotknąć nie tylko powierzchni błony, która styka się z protezą, ale także wykroczyć poza ten obszar.

Przyczyny wystąpienia zapalenia jamy ustnej u osób noszących protezy

Jedną z przyczyn zapalenia błony śluzowej jamy ustnej u osób noszących protezy, mogą być bakterie. W wyniku niedostatecznej higieny jamy ustnej i nieregularnego czyszczenia protezy zębowej oraz nie sięgania po środki do czyszczenia protez, może dojść do kumulacji patogenów na płytce nazębnej. Bakterie osiadające na płytce protez są tymi samymi, które mogą wywołać np. infekcję górnych dróg oddechowych. Ponieważ nie są usuwane z protezy regularnie, są połykane, a następnie, w momencie osłabienia organizmu mogą zaatakować nie tylko gardło, ale też doprowadzić do zapalenia płuc. Bakterie osadzające się na płytce protez mogą również przyczyniać się do rozwoju miażdżycy naczyń krwionośnych, nasilać cukrzycę poprzez rozwój insulinooporności, jak również mieć znaczący wpływ na przebieg osteoporozy.

Inną z przyczyn zapalenia błony śluzowej jamy ustnej (mowa tu przede wszystkim o stomatopatii protetycznej)  może być uraz mechaniczny lub rozrost drożdżaków spowodowany: niewłaściwą higieną protez zębowych, obecnością chorób ogólnoustrojowych, czy też samym oddziaływaniem płytki protezy na błonę śluzową jamy ustnej.

Uraz mechaniczny to bardzo częsta przyczyna wystąpienia stanu zapalnego błony śluzowej jamy ustnej u osób, które noszą protezy. Wynika ona z niewłaściwego przylegania protezy do błony śluzowej jamy ustnej w związku z czym narażona jest ona na ciągłe tarcia. Innym powodem może być również zbyt szorstka dośluzówkowa strona protezy, która doprowadza do przerwania ciągłości błony, a tym samym otwiera drogę do wniknięcia w nią drobnoustrojów i grzybów.

Zakażenia grzybicze, które są przyczyną zapalenia błony śluzowej jamy ustnej, dotyczą od 11-67 % użytkowników protez. Wywołują je przede wszystkim grzyby drożdżopodobne ze szczepu Candida. Najczęściej jest to szczep Candida Albicans, choć mogą je również wywołać grzyby Candida tropikalis, Candida krusei, czy Candida glabrata. W normalnych, fizjologicznych warunkach, u zdrowego człowieka, obecność Candida Albicans w jamie ustnej jest niegroźna. Dopiero ogólne osłabienie organizmu, sprzyja zakażeniu. Czynnikami, które mogą osłabiać organizm i narazić na atak ze strony grzybów są wszelkiego rodzaju choroby, jak np. cukrzyca, choroby układu pokarmowego, choroby nerek, problemy z funkcjonowaniem tarczycy. Do tego dochodzą też takie czynniki jak: stosowanie antybiotyków, zażywanie leków antykoncepcyjnych, palenie papierosów, zmniejszone wydzielanie śliny czy przewlekłe stany zapalne błony śluzowej.

Leczenie

W trakcie leczenia zmian na błonach śluzowych w jamie ustnej niezwykle ważna jest sama higiena jamy ustnej. Używanie odpowiednich środków do czyszczenia protez zębowych jest podstawą do ustabilizowania sytuacji, gdyż pozwala na bieżąco pozbywać się patogenów z protezy. Przy zapaleniu jamy ustnej niezbędne jest też stosowanie kojącego żelu, który pozwoli uśmierzyć ból i zastosować dalsze leczenie. Oprócz żelu osoba walcząca ze stanem zapalnym może również sięgnąć po środki antyseptyczne w postaci preparatów chlorheksydynowych lub wody utlenionej. W przypadku nieprzyjemnego zapachu z ust zaleca się pędzlowanie jamy ustnej 4 % roztworem glukonianiu chlorheksydyny.

Leczenie farmakologiczne przy stomatopatii protetycznej obejmuje ponadto podanie odpowiednich leków. Lekarz może w tym przypadku zapisać leki z grupy polienów, czyli: nystatynę, natamycynę, amfotercynę B; może podać pochodne imidazolu, czyli: ekonazol, flukonazol, klotrimazol, kektonazol lub antymetabolity np. 5-fluorocytozynę.

W niektórych przypadkach stomatopatii protetycznej niezbędne jest również leczenie chirurgiczne, które polega na tym, iż dotknięta zmianą chorobową błona śluzowa jamy ustnej zostaje usunięta.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

• D. Przybyłowska, E. Mierzwińska-Nastalska, Wpływ higieny jamy ustnej i uzupełnień protetycznych na zdrowie ogólne, „Nowa Stomatologia” 2013, nr 2, s. 83-87
• K. Cubera, Stomatopatie protetyczne - definicja, etiologia, klasyfikacja oraz leczenie, „Przegląd Lekarski” 2013, nr 11, s. 947-949
• Z. Kozłowski, T. Konopka, Wybrane zagadnienia z farmakoterapii chorób błony śluzowej jamy ustnej, „Dental and Medical Problems” 2004, vol. 41, nr 1, s. 119-123