Reklama

Najnowsze wiadomości

Styl życia10 sierpnia 201910:12

W XIX-wiecznym Raciborzu prowadzono pionierskie badania klimatu

W XIX-wiecznym Raciborzu prowadzono pionierskie badania klimatu - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
Reklama
Racibórz:

Historia na weekend. Średnia opadów w latach 1848–1879 wynosiła 588 mm; najwięcej było ich w sierpniu (85 mm), a najmniej w styczniu, bo jedynie 28 mm. Takie były wyniki pomiarów prowadzonych w Królewskim Ewangelickim Gimnazjum w Raciborzu. Przypominamy je w tekście Pawła Newerli. 

Od dawna zjawiska przyrodnicze wywierały ogromny wpływ na ludzi. Stwierdzono występowanie pewnych prawideł w zjawiskach atmosferycznych, takich jak temperatura, deszcz, wiatr itp. Znalazło to swoje odbicie w różnych porzekadłach i tzw. mądrościach ludowych, jak chociażby „zimny kwiecień, mokry maj, będzie żyto niby gaj”. Stwierdzono powtarzanie się pewnych cykli pogodowych, stąd np. drukowano bardzo popularne kalendarze stuletnie, wskazujące jaka była pogoda przed laty. Te okoliczności spowodowały, że zaczęto zajmować się klimatologią i rejestrowano stany pogody.

W raciborskim królewskim ewangelickim gimnazjum w Raciborzu, w 1848 roku rozpoczęto obserwacje meteorologiczne. Ich wyniki z 32 lat (1848–1879) ogłoszono w programach gimnazjum z lat 1879–1880 oraz 1880–1881. Prof. dr Karol Mainka, założyciel i długoletni szef obserwatorium sejsmicznego (obecnie Śląskie Obserwatorium Geofizyczne PAN w Raciborzu), także prowadził badania meteorologiczne. Jego ustalenia z lat 1930–1935 opracowano i porównano z wynikami badań prowadzonych w gimnazjum. Na podstawie tych drugich, obejmujących 370 miesięcy, ustalono średnie temperatury dzienne w poszczególnych miesiącach.

W Raciborzu najzimniejszy bywał styczeń ( 2,8° C), najcieplejszy lipiec (+18,3° C); średnią temperaturę roczną obliczono na +7,8° C. W latach 30. XX wieku stwierdzono ocieplenie klimatu. Styczniowa średnia temperatura dzienna wynosiła -1,8° C, a lipcowa +18,6° C, średnia roczna natomiast +8,4° C.

W gimnazjum rejestrowano kierunki wiatrów, choć w późniejszych opracowaniach zwraca się uwagę, że dokonane ustalenia mogą być dotknięte błędami, bo były dokonywane w mieście. W latach 1848–1879 przeważały wiatry północe (19,0 %), następnie południowe (18,5 %); potem północno-zachodnie (16,8 %) i południowo-zachodnie (15,6 %). Najmniej wiatrów odnotowano ze wschodu (5,6 %). Pomiary prof. Mainki, poczynione w bardziej neutralnym miejscu na ul. Chłopskiej 1, wykazały przewagę wiatrów południowych (23,1 %) nad północnymi (18,3 %). Najmniej było wiatrów północno-wschodnich (2,2 %), a sumowane wyniki z kierunków zachodniego, północno-zachodniego i południowo-zachodniego dały razem 34,2 %. Na stoku nad kościołem Matki Bożej rejestrowano także ciszę wiatru wynoszącą 12,6 %. Mierzona prędkość powiewów wskazuje na przewagę przedziału 2–4 metrów na sekundę, choć notowano także prędkość w przedziale 15–20 m/sek. oraz krótkotrwałe porywy nawet do 25 m/sek.

Stacja pomiarowa prof. Mainki prowadziła pomiary promieniowania słonecznego. Był tam zainstalowany solarymetr automatycznie rejestrujący nasłonecznienie w ciągu doby. Na podstawie tych pomiarów można ustalić, że w Raciborzu najbardziej słonecznym miesiącem był czerwiec, gdyż wieloletnie średnie nasłonecznienie dla tego miesiąca wynosiło 267 godzin. Największa liczba godzin odnosi się do czerwca 1930 roku (347 godzin), a najmniejsza do czerwca roku 1932 (217 h). Najmniej świeci słońce w grudniu – średnio 44 h, przy stanie maksymalnym 63 godz. do minimalnego 22 godzin. W ciągu roku słońce świeciło średnio przez 1925 godzin, przy czym najwięcej było go w roku 1932 (1984 h), a najmniej w 1934 (1794 h). Automatyczny solarymetr pozwolił ustalić nasłonecznienie w ciągu dnia. Według tych pomiarów można było ustalić, że np. w sierpniu między godziną 16 a 17 słońce świeciło średnio przez 17 godzin miesięcznie.

W gimnazjum rejestrowano ogólne stany klimatyczne, czy było pogodnie (zachmurzenie nie przekracza wówczas dwóch dziesiątych nieba), pochmurno (chmury pokrywają ponad osiem dziesiątych nieba), czy też średnio. Stosunkowo najmniej było dni pogodnych – 76 średnio w roku: najmniej w listopadzie (3 dni), a najwięcej w lipcu (9 dni). Dni pochmurnych było w ciągu roku 134 – w czerwcu 7 dni, a w listopadzie i grudniu po 15 dni. Istotne znaczenie mają opady. Są mierzone w milimetrach, co odpowiada litrowi na metr kwadratowy powierzchni. Średnia opadów w latach 1848–1879 wynosiła 588 mm; najwięcej było ich w sierpniu (85 mm), a najmniej w styczniu, bo jedynie 28 mm. Ustalenia z lat 1930–1935 wykazują wzrost średniorocznych opadów do 609 mm, jednak o dużym zróżnicowaniu: od 432 mm w roku 1932 do 740 mm w 1930 roku.

Tradycji dokonywania pomiarów meteorologicznych w Raciborzu nie zaniechano po II wojnie światowej. Pewne zastrzeżenia może budzić jednak twierdzenie, że notowania rozpoczęto już w maju 1945 roku. Placówka Państwowego Instytutu Hydro-Meteorologicznego miała siedzibę w tzw. budynku urzędów przy ul. Lwowskiej, gdzie mieściły się także zbiory katastralne (dzisiaj szkoła społeczna). Natomiast stanowiska pomiarowe znajdowały się na ogródkach działkowych na rogu ul. Lwowskiej i Wileńskiej. Uznając zapewne, że lokalizacja meteorologicznego stanowiska pomiarowego w coraz bardziej zabudowanym mieście nie jest korzystna, postanowiono przenieść je poza miasto. Na lokalizację wybrano działkę na samym skraju miasta, w Studziennej przy ulicy Broniewskiego. Tu w 1978 roku przeniosła się stacja Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

Zakres badań i czynionych obserwacji jest znacznie szerszy. Jednym z podstawowych jest pomiar temperatury. Rejestruje się także opady, wiatr, pokrywę chmur i ciśnienie atmosferyczne. Rejestracja prowadzona jest automatycznie, ale kontrolowana przez personel drogą odczytu pomiarów. Niektóre dane, jak na przykład zachmurzenie czy widoczność, są ustalane przez człowieka. W zakresie temperatury ustalane są wartości minimalne i maksymalne. Pomiaru temperatury powietrza dokonuje się na wysokości 2 metrów, ale także przy gruncie – na wysokości 5 cm. Badana jest temperatura gruntu i to na różnych głębokościach: 10, 20, 50 a nawet 100 cm poniżej powierzchni. Oprócz temperatury powietrza mierzona jest jego wilgotność. Istotna jest oczywiście również prędkość i kierunek wiatru. Duże znaczenie dla meteorologów mają opady, przy czym badania nie są ograniczane do deszczów. Analizuje się bowiem także wielkość pokrywy śnieżnej, ale również jej ukształtowanie. Nadal, jak przed 150 laty, bada się zachmurzenie i dodatkowo widzialność.
Zakres poczynionych obserwacji jest znacznie szerszy a także wykonywany w sposób profesjonalny. Trzeba bowiem uwzględnić, że obserwacje pochodzące z lat 1848–1879 były dokonywane głównie przez uczniów, choć pod nadzorem profesora. Dzisiaj pomiary są przeprowadzane przez wyspecjalizowanych meteorologów. Znaczna część jest rejestrowana automatycznie. Wyniki są co godzinę przekazywane do opracowania danych zbiorczych. Na stronie internetowej www.pogodynka.pl można obejrzeć w formie wykresu dotyczące Raciborza dane o temperaturze, ciśnieniu atmosferycznym i prędkości oraz kierunku wiatru na dzień bieżący oraz prognozę na trzy kolejny dni. W dalszej części podane są wspomniane wyżej dane jako prognoza na kolejne siedem dni. Wszystkie informacje są wykazane za całą dobę w rytmie trzygodzinnym (na godzinę 1, 4, 7, 10 itd.). Dalej następują prognozy na kolejne dziewięć dni z podziałem na dzień i noc. Dzięki stacji meteorologicznej w Raciborzu-Studziennej dysponujemy bardzo dokładnymi prognozami pogody dla naszego obszaru.

Paweł Newerla, na podstawie Dziejów Raciborza i jego dzielnic, wyd. WAW Racibórz 2008.

Aktualne dane nt. klimatu w Raciborzu [tutaj]

Autor: Paweł Newerla, [email protected]

Bądź na bieżąco z nowymi wiadomościami. Obserwuj portal naszraciborz.pl w Google News.

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Najczęściej czytane artykuły

Reklama
Aktualności12 września 202507:00

Co? Gdzie? Kiedy? Nawigator weekendowy

Co? Gdzie? Kiedy? Nawigator weekendowy - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
red., fot. Robert Ambroziewicz
Aktualności13 września 202510:23

Tak powstaje nowy most na Odrze pod Raciborzem - najnowszy raport z prac

Tak powstaje nowy most na Odrze pod Raciborzem - najnowszy raport z prac - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
10
Powiat:

W sierpniu prace wkroczyły w kolejny etap, którym jest nasuwanie gotowych elementów. Według planu, obiekt będzie oddany do użytku na początku 2027 roku.

red., źródło: ZDW Katowice
Reklama
Reklama
Aktualności13 września 202516:19

Deszcz nie przegonił modelarzy. Trwa RC AirShow [FOTO i WIDEO]

Deszcz nie przegonił modelarzy. Trwa RC AirShow [FOTO i WIDEO] - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
Racibórz:

120 pilotów stawiło się nad Ulgą, by wziąć udział w 18. edycji imprezy, jednej z największych tego typu w kraju. Pierwsi uczestnicy przyjechali już w czwartek. Jednak to weekend wypełniony jest atrakcjami. Impreza relacjonowana jest na żywo, a w naszej krótki relacji zobaczycie m.in. start i lot modelu F15 Krzysztofa Majewskiego z Przemyśla.

(waw)
Aktualności13 września 202516:11

Dzień Kultury Niemieckiej w Łubowicach. Zjechali członkowie DFK z całego regionu

Dzień Kultury Niemieckiej w Łubowicach. Zjechali członkowie DFK z całego regionu - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
Powiat:

W sobotę, 13 września 2025 r., w Górnośląskim Centrum Kultury i Spotkań im. Eichendorffa w Łubowicach zorganizowano Dzień Kultury Niemieckiej połączony z jubileuszem 35-lecia działalności DFK, organizacji mniejszości niemieckiej w województwe śląskim.

waw
Reklama
Aktualności13 września 202515:57

Szkoła Podstawowa nr 2 na Płoni świętuje 80 lat. Jubileusz z historią, mszą i festynem

Szkoła Podstawowa nr 2 na Płoni świętuje 80 lat. Jubileusz z historią, mszą i festynem - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
Racibórz:

W 2025 roku Szkoła Podstawowa nr 2 im. Noblistów Polskich na raciborskiej Płoni obchodzi wyjątkowy jubileusz – 80 lat istnienia. Uroczystości rozpoczęły się w sobotę, 13 września, w południe od części oficjalnej w murach placówki, po której uczestnicy wzięli udział w mszy świętej. Świętowanie zakończył festyn rodzinny w farskich ogrodach.

waw
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Kultura i edukacja13 września 202522:50

Benefis Elżbiety i Andrzeja Biskupów w Raciborzu – muzyka, teatr i wspomnienia [FOTO]

Benefis Elżbiety i Andrzeja Biskupów w Raciborzu – muzyka, teatr i wspomnienia [FOTO] - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
Racibórz:

W sobotę, 13 września 2025 roku, w Domu Kultury Strzecha odbył się benefis Elżbiety i Andrzeja Biskupów – artystów i pedagogów, którzy od lat aktywnie działają w raciborskim środowisku kulturalnym.

Mirosław Kościelniak
Reklama
Aktualności14 września 202516:29

Pogrzebień gospodarzem dożynek gminnych. Jeden z największych korowodów w powiecie [FOTO i WIDEO]

Pogrzebień gospodarzem dożynek gminnych. Jeden z największych korowodów w powiecie [FOTO i WIDEO] - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
Kornowac:

Największa wieś w gminie Kornowac – Pogrzebień – była dziś gospodarzem dożynek gminnych. Choć poranek przyniósł opady i wprowadził nieco nerwowości w przygotowaniach, o godzinie 14.30, kiedy ruszał korowód, zza chmur wyszło słońce, a święto plonów rozpoczęło się w pełnej oprawie.

waw
Sport13 września 202517:03

Ruszyła 5. edycja Fun z EasyRun 24 Nonstop w Raciborzu

Ruszyła 5. edycja Fun z EasyRun 24 Nonstop w Raciborzu - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
Racibórz:

W weekend 13–14 września 2025 roku Racibórz jest areną wyjątkowego wydarzenia sportowego. Na stadionie i w Parku Zamkowym trwa 5. edycja imprezy biegowej „Fun z EasyRun 24 Nonstop”, organizowanej wspólnie z Ośrodkiem Sportu i Rekreacji w Raciborzu.

Jan Ptak
Reklama
Reklama
Kultura i edukacja13 września 202511:27

Tworzenie lampionów i nocna parada w Raciborzu

Tworzenie lampionów i nocna parada w Raciborzu - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
mat. prasowy RCK, fot. M. Zakrzewski
Aktualności14 września 202516:22

Borucin świętuje plony. Dożynki z morawską tradycją i nowoczesnym akcentem [FOTO i WIDEO]

Borucin świętuje plony. Dożynki z morawską tradycją i nowoczesnym akcentem [FOTO i WIDEO] - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
Krzanowice:

Borucin, wieś w gminie Krzanowice znana z pielęgnowania morawskich tradycji i silnie zakorzenionej kultury rolnej, obchodził dziś dożynki. To święto plonów, które od pokoleń jednoczy mieszkańców, w tym roku ponownie przyciągnęło wielu uczestników i gości.

waw
Reklama
Sport13 września 202521:28

Siatkarski Turniej Charytatywny w Raciborzu – sport i serca dla Sebastiana

Siatkarski Turniej Charytatywny w Raciborzu – sport i serca dla Sebastiana - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
Racibórz:

W sobotę, 13 września 2025 roku, hala OSiR w Raciborzu przy ul. Łąkowej 31 stała się areną sportowej rywalizacji połączonej z pięknym gestem solidarności. Turniej charytatywny na rzecz Sebastiana Belecia zgromadził drużyny z regionu, które od rana do wieczora walczyły o Puchar firmy Koltech. Całkowity dochód z wpisowego trafił na konto Fundacji Kawałek Nieba.

fot. J. Ptak. OSiR
Reklama
Reklama
Reklama

Partnerzy portalu

Materiały RTK
Regionalny Informator Ekologiczny
Dentica 24
ostrog.net
Spółdzielnia Mieszkaniowa
Szpital Rejonowy w Raciborzu
Ochrona Partner Security
Powiatowy Informator Seniora
PWSZ w Raciborzu
Zajazd Biskupi
Kampka
Fototapeta.shop sklep z tapetami i fototapetami na zamówienie
Reklama
Aktualności14 września 202516:05

Samborowice na bursztynowym szlaku. Dożynki 2025 pełne humoru i tradycji [FOTO i WIDEO]

Samborowice na bursztynowym szlaku. Dożynki 2025 pełne humoru i tradycji [FOTO i WIDEO] - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
Pietrowice Wielkie:

Tegoroczny dożynkowy korowód w Samborowicach do ostatniej chwili stał pod znakiem zapytania. Kapryśna aura mogła pokrzyżować plany, jednak sołtys Adrian Niewiera nie poddał się przeciwnościom. Zwołał mieszkańców, a ci licznie przybyli pod szkołę, by wspólnie świętować plony i obejrzeć barwne widowisko.

(waw)
Reklama
Reklama

Najnowsze wydania gazety

Nasz Racibórz 12.09.2025
11 września 202521:00

Nasz Racibórz 12.09.2025

Nasz Racibórz 05.09.2025
5 września 202507:46

Nasz Racibórz 05.09.2025

Nasz Racibórz 29.08.2025
28 sierpnia 202523:30

Nasz Racibórz 29.08.2025

Nasz Racibórz 22.08.2025
21 sierpnia 202521:10

Nasz Racibórz 22.08.2025

Zobacz wszystkie
© 2025 Studio Margomedia Sp. z o.o.