Wojna dziesiątkuje raciborskie pułki

We wspomnianych raciborskich organach prasowych próbowano początkowo drukować pełne listy poległych, rannych i zaginionych żołnierzy, co wkrótce okazało się niewykonalne. Oberschlesischer Anzeiger drukował listy straty śląskich pułków, szczególnie uważnie wyszukując raciborzan. Z 37 oficjalnej listy strat przedrukowano w Anzeigerze straty stacjonującego w Raciborzu 3. batalionu pułku piechoty nr 62. W wyniku stoczonych w dniach 22, 23 i 31 sierpnia 1914 roku bitew straty ogólne batalionu wynosiły 19 zabitych, 61 ciężko, zaś 90 lekko rannych, 28 zaginionych – w sumie 198 żołnierzy. Należy stwierdzić, że straty już na początku wojny były poważne, stanowiły ponad 25% stanu osobowego jednostki.

Straty w raciborskich jednostkach

W następnym wydaniu gazety podano listę strat pułku huzarów Graf Götzen, którego 3. szwadron stacjonował w koszarach na raciborskim Ostrogu, którego straty wynosiły kilku ciężko rannych oraz 6 zaginionych huzarów. Jednym z nich Wilhelm Adamietz ze Starej Wsi.

Bardzo ciężkie straty poniósł także szkolony w Raciborzu 3 batalion 22 zapasowego pułku piechoty, który w stoczonych w dniach 22 oraz 24 sierpnia 1914 roku potyczkach stracił ogółem 323 żołnierzy, w tym trzech zabitych oficerów, dwóch podoficerów i ośmiu żołnierzy.

W obliczu tak wielkich strat oraz starań rodzin poległych w gazetach rozpatrywano problem transportu ciał poległych żołnierzy do swych rodzinnych miejscowości. Jak stwierdzano, w wielu przypadkach było to po prostu niemożliwe, po pierwsze z braku środków transportu, szczególnie zaś w przypadku, kiedy żołnierz poległ na pierwszej linii frontu, w tzw. strefie śmierci. Na końcu relacji w raciborskim dzienniku stwierdzano patetycznie, że dla poległego żołnierza najpiękniejszym i najbardziej godnym grobem jest pole bitwy.
Wszyscy ranni, którzy przebywali w różnych, czy to państwowych czy też prywatnych ośrodkach, musieli się, z chwilą kiedy pozwalał im na to stan zdrowia, meldować w najbliższym urzędzie policji. Z chwilą zaś całkowitego wyleczenia powinni stawić się w najbliższej jednostce wojskowej.

Odznaczeni raciborzanie

W cytowanym już wyżej raciborskim Anzeigerze zamieszczono również artykuły z nazwiskami raciborskich oficerów i żołnierzy, którzy zostali odznaczeni za męstwo w obliczu wroga medalami wojskowymi. Wiosą 1915 roku krzyże żelazne (prawdopodobnie drugiej klasy) otrzymali książę Hans von Ratibor, młodszy syn księcia raciborskiego, książę Moritz, syn zmarłego księcia Egona von Ratibor, kapitan Max Jablonski z Raciborza. Bardzo wiele wspomnianych krzyży otrzymali oficerowie i szeregowi 3 (raciborskiego) batalionu 62 pułku piechoty.

W maju 1915 roku redakcja Anzeigera zamieściła artykuł dotyczący podpułkownika Schwerka. Oficer ten był przed wojną dowódcą wspomnianego 3 batalionu 62 pułku z Raciborza. Z nim też poszedł na wojnę. W styczniu 1915 roku Schwerk został dowódcą 51 pułku piechoty, pozostając jednak w ścisłym związku z Raciborzem, jako że we wspomnianym wrocławskim pułku służyło wielu raciborzan. Schwerk był wzorowym oficerem, osobiście, jako pierwszy, prowadził pojedyncze kompanie do boju, jako ostatni schodził z pola bitwy. Podczas jego wizyty w dowództwie odcinka frontu na kwaterę spadł granat. Schwerk został ciężko ranny. Musiano mu obciąć nogę poniżej kolana, wkrótce zaś niestety powyżej kolana. Gazeta informowała, że dzielny oficer znajdował się już na drodze powrotu do zdrowia i w najbliższym czasie miał zostać przeniesiony do jednego ze śląskich lazaretów. Schwerk został odznaczony osobiście przez cesarza rzadkim i cennym odznaczeniem – liśćmi dębowymi do krzyża Pour le Mérite.

Raciborski garnizon w okresie I wojny światowej i w czasach powojennych

Wojna była dla raciborzan oraz ich garnizonu okresem trudnym, smutnym, pełnym wyrzeczeń. Po wybuchu wojny wprowadzono stan wojenny, obowiązywać zaczęły postanowienia ustawy o stanie oblężenia.

Już w sierpniu 1914 roku zaczął się intensywny pobór do oddziałów. W raciborskim urzędowym organie władz powiatowych Ratiboter Kreisblatt ukazała się odezwa miejscowego urzędu poborowego dotycząca konieczności zgłaszania się wszystkich mężczyzn w wieku poborowym (od 20 do 38 roku życia) do miejscowych urzędów. Wszyscy zdolni do służby wojskowej mieli, zgodnie z zarządzeniem cesarskim z dnia 15 sierpnia 1914 roku, być wpisani i zarejestrowani w spisach pospolitego ruszenia (Landsturmrollen). Spisy owe były głównym rezerwuarem poborowych do wszystkich formacji armii niemieckiej. Jeszcze przed wojną we wspomnianym wyżej organie ukazało się ogłoszenie o corocznym egzaminie dla młodych wykształconych mężczyzn, którzy chcieli pełnić roczną, ochotniczą służbę wojskową (Einjährig- freiwilliger Dienst).

Także w czerwcu ukazały się ogłoszenia o corocznym poborze do wojska. W powiecie raciborskim komisje poborowe utworzono w Raciborzu i Hulczynie, tam też mieli się zgłaszać poborowi, którzy dostali powiadomienia. 27 sierpnia 1914 roku wezwano wszelkich rezerwistów Landwery I i II powołania do zgłaszania się w swych macierzystych jednostkach liniowych lub zapasowych. Na terenie stacjonowania oddziałów VI korpusu armii pruskiej wprowadzono godzinę policyjną i zabroniono sprzedawania w restauracjach alkoholu w godzinach wieczornych. W grudniu 1914 roku zastępca szefa VI korpusu, generał von Backmeister informował o przypadkach nieprawnego zagarniania mienia cywilów przez żołnierzy i podoficerów armii cesarskiej. Generał ostrzegał wszystkich żołnierzy przed podobnymi działaniami, grożąc surowymi karami.

W Raciborzu tak jak i we wszystkich miastach cesarstwa zaszły znaczące zmiany. Już w lipcu, w związku z powiększeniem sił zbrojnych ukazały się ogłoszenia o mających się odbyć we wrześniu i październiku giełdach koni, które w dużych ilościach potrzebowała armia niemiecka. Wiele z tychże aukcji trzeba było przyspieszyć i organizować już na początku sierpnia. Ratiborer Kreisblatt z 13 sierpnia 1914 roku donosił o przerwaniu wszelkich połączeń, także pocztowych z krajami, z którymi Rzesza prowadziła wojnę.

Jedną z pierwszych klepsydr żołnierskich zamieszczono 10 września 1914 roku w Ratiborer Kreisblatt. Donoszono w niej o śmierci na polu chwały Gottharda Bayera, królewskiego sekretarza powiatowego i porucznika rezerwy, który zginął 23 sierpnia we Francji. Klepsydry i długie listy poległych, rannych czy zaginionych żołnierzy będą przez ponad 4 lata stałą, złowrogą częścią organów prasowych w całej Rzeszy. Już w kolejnym numerze wspomnianego periodyku zamieszczono listę strat armii niemieckiej, na której widniały nazwiska poległych, rannych czy zaginionych żołnierzy z powiatu raciborskiego.

Wracając do raciborskiego garnizonu należy przypomnieć, że w roku 1914 ów garnizon stanowiły: dowództwo królewskiego garnizonu znajdujące się przy ul. Nowomiejskiej 13/15 z dowódcą podpułkownikiem Röhlem (adiutantem dowódcy był porucznik Friedrich Rocholl), sztab i dowództwo 3. Górnośląskiego Pułku Piechoty nr 62 stacjonujące pod tym samym adresem, 3. batalion fizylierów wspomnianego pułku oraz 3 „raciborski” eskadron Pułku Huzarów Graf Goetzen (2. Śląski) nr 6 (Husaren- [Regiment Graf Goetzen (2. Schlesisches) Nr. 6.], którego dowódcą był rotmistrz von Manstein.

Cdn. Renata, Piotr Sputowie

Na zdjęciu głównym pieta z cmentarza przy ul. Głubczyckiej z nazwiskami raciborzan z parafii pw. św. Mikołaja, poległych na frontach I wojny światowej

W galerii

Książeczka wojskowa Franza Riemla z Krzanowic, rocznik 1873, z informacjami o zmianach służbowych. Udostępnił Tomasz Burban, uczeń CKZiU nr 2 Racibórz

Książeczka wojskowa Franza Riemla z Krzanowic, rocznik 1873, z informacjami o zmianach służbowych w 1916 roku.

Książeczka wojskowa Franza Riemla z Krzanowic, rocznik 1873, z informacjami o oddelegowaniu do pracy w zakładach materiałów wybuchowych w Dessau w roku 1915.