Racibórz po COViD-19. Scenariusz dla miasta!

Apele o wsparcie dla przedsiębiorców są bez wątpienia szlachetne, z politycznego punktu widzenia warto się lansować zawsze i wszędzie, prezydent rzeczywiście może umorzyć podatki lokalne (rada przy forsowaniu ulg i zwolnień musi już zważyć na ograniczenia ustawowe), można dyskutować o zmniejszeniu obciążeń ze strony gminy (opłaty, czynsze), ale nie można zapominać, że po COViD-19 raciborski samorząd będzie w równie trudnej sytuacji gospodarczej jak miejscowy biznes.

Aby sobie to uświadomić, warto spojrzeć na liczby i tegoroczne budżety, ledwo spięte w grudniu i styczniu, wszystkie z niskimi nakładami inwestycyjnymi. A przecież już dwa miesiące temu, kiedy nie wszyscy zwracali uwagą na doniesienia z Wuhan, mówiono, że subwencje oświatowe z Warszawy są za niskie. Że z końcem roku zabraknie na pensje dla nauczycieli. Że rząd upchnął deficyt na prowincji.

Ubiegłoroczne obniżenie najniższej stawki PIT i zerówka dla osób do 26. roku życia pogorszyły tegoroczny stan samorządowych finansów, karmiących się przecież udziałem w podatku dochodowym płaconym przez mieszkańców i lokalne firmy. Spodziewana głęboka recesja (upadek firm, mniejsze zyski, większe bezrobocie) spowoduje, że do gmin wpłynie jeszcze mniej pieniędzy z tego tytułu. Na ten rok zaplanowano w Raciborzu łącznie 55,2 mln zł udział w PIT i CIT. Brak choćby miliona to już poważny problem, a na milionie raczej się nie skończy! Trudno będzie liczyć na odsiecz Warszawy, czyli dodatkowe subwencje. Budżet państwa stanie przecież w obliczu tych samych kłopotów – spadku wpływów z PIT/CIT oraz z VAT i akcyzy. Wzrosną wydatki socjalne.

Nie działa kosztowny w utrzymaniu aquapark H2Ostróg (przychodów brak, koszty stałe i raty kredytów do spłaty pozostały), dochodów z biletów nie ma Przedsiębiorstwo Komunalne zajmujące się komunikacją miejską (przychodów brak, koszty stałe pozostały), wstrzymano pobieranie opłat parkingowych (plan 500 tys. zł na 2020), spadną wpływy ze sprzedaży mienia (na ten rak zaplanowano 12,5 mln zł, ale kilka przetargów już odwołano, a ekstra przychód ze sprzedaży pl. Długosza wydaje się mało prawdopodobny), podatków i opłat lokalnych (pogrążone w kryzysie firmy mogą mieć problem z zapłatą podatku od nieruchomości) oraz czynszów z najmu miejskich lokali użytkowych. COViD-19 najprawdopodobniej odbije się na przychodach Wodociągów Raciborskich, PRD, MZB i OSiR-u. Jak mocno? To zależy od czasu trwania pandemii.

Lista pozycji budżetowych po stronie dochodów będzie po COViD-19 wyglądała zgoła inaczej niż przed pandemią. Wiedzą o tym doskonale skarbnicy, nie wiedzą zdaje się radni, którzy już teraz prześcigają się w propozycjach, na które gminie najzwyczajniej może zabraknąć pieniędzy. Znajdzie się bowiem w tak samo trudnej sytuacji jak przedsiębiorcy.

Spójrzmy na liczby. Dochody mieszkańców Raciborza za 2018 r. to 1,3 mld zł (dane US), planowane dochody magistratu na 2020 to 252 mln zł, powiatu 140,6 mln zł, roczny kontrakt raciborskiego szpitala to 83 mln zł, zaś zysk Orlenu 4,8 mld zł! Dodatkowe, planowane w ramach tarczy rządowe fundusze na wsparcie ochrony zdrowia, szpitale jednoimienne i zaopatrzenie w sprzęt w związku z epidemią to 7,5 mld zł. Widać więc wyraźnie, że pieniądze na realne ratowanie gospodarki są w Warszawie, a nie przy Batorego 6.

Biznes krzyczy dziś do rządu, by zawiesić (a nie tylko przesunąć w czasie!) składki ZUS, zmniejszyć obciążenia podatkowe, wesprzeć wypłatę wynagrodzeń i ograniczyć ciążące na firmach procedury. Przedsiębiorcy muszą poradzić sobie sami, ratując firmy i miejsca pracy. Setki tysięcy pracowników sfery budżetowej, w tym pracujący teraz na niskich obrotach urzędnicy, mają tymczasem zagwarantowane pensje. Muszą jednak pamiętać, że poziom zamożności państwa zależy od przemysłu i handlu. Wystarczy silne zachwianie finansów publicznych a do tego mocny impuls inflacyjny, by cała budżetówka znalazła się w tej samej sytuacji, co pracownicy setek tysięcy firm.

Sytuacja wywołana przez koronawirusa nie ma precedensu. Medycyna szuka szczepionki, a rządy lekarstwa na zachwiane mocno stosunki społeczno-gospodarcze. Nie ma wątpliwości, że po pandemii przyjdzie recesja. Nie wiadomo jednak jak głęboka i jak rozłożą się społeczne koszty.

Na dziś w dyskusji o Raciborzu sensowna wydaje się jedynie propozycja radnego Piotra Klimy, który zamiast rozdawać chce ograniczać wydatki. Jeśli radni mieliby się spotkać, to dyskusja powinna dotyczyć właśnie zaproponowanego przez prezydenta planu oszczędności, a więc wstrzymania zadań, bez których możemy się obejść (imprezy kulturalne, kwietne łąki itp.). To pozwoli zarezerwować gotówkę na kluczowe, niezbędne dla miasta obszary – funkcjonowanie urzędów, szkół i obiektów użyteczności publicznej oraz służb, zakładów i spółek komunalnych.

Jeśli podstawowe potrzeby zostaną zabezpieczone, można myśleć o wsparciu przedsiębiorców. Nie ma innej kolejności. Kto dziś próbuje tanio się lansować, ten za kilka tygodni będzie się tłumaczył z niepopularnych cięć budżetowych i puszczonych na wiatr obietnic. Lepiej więc milczeć, analizować i szykować realne scenariusze, a nie kampanie PR-owe! Nie dalej jak w lutym radni podwyższyli sobie diety. Ich roczny koszt wzrósł z 280 do 340 tys. zł. Jak dotąd żaden racja nie zaapelował, by przekazać je na rzecz szpitala.

Tyle w perspektywie krótkoterminowej. Jeśli kryzys wywołany przez COViD-19 będzie głęboki i rozłożony w czasie, a przy tym poturbuje lokalne finanse publiczne, wtedy samorządy staną przed koniecznością szukania długoterminowych rozwiązań. Będą ostre cięcia wydatków w oświacie, kulturze i sporcie. Wówczas na długo zapomnimy o miejskich igrzyskach, bo aby się z nich cieszyć, najpierw musi być chleb!