Miejski konserwator zabytków nie pozwoli zniszczyć chatki Baby Jagi

- Zwracamy się o wszczęcie procedury zabezpieczenia zabytkowej portierni oraz zabytkowego ogrodzenia znajdujących się przy wejściu na teren posesji przy ulicy Ogrodowej 44, które ulegają dewastacji i mogą stanowić zagrożenie dla przechodniów. Jesteśmy świadomi, że teren ten jest w rękach prywatnych, ale nie chcemy aby uległ całkowitemu zniszczeniu i był przyczyną nieszczęśliwego wypadku. Całość znajduje się w strefie ochrony konserwatorskiej, więc może znajdzie się sposób aby uchronić te zabytki przed zniszczeniem. Zasadnym jest zwrócić się przez Miasto do właściciela o zabezpieczenie i ewentualną renowację tzw. "Chatka Baby Jagi" i ogrodzenia przy ulicy Ogrodowej. Obiekt po wojnie wykorzystywany był prawdopodobnie przez Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Spożywczego jako portiernia. "Chatka Baby Jagi" – jest perełką architektury drewnianej, jednym z niewielu drewnianych obiektów w Raciborzu z przełomu XIX i XX wieku. Stanowi ciekawą atrakcje turystyczną miasta, wymaga jednak renowacji. Domek jak i ogrodzenie nie są wpisane na listę zabytków, ale znajdują się w tzw. strefie ochrony konserwatorskiej. Konserwator nie może wystąpić z wnioskiem o wpisanie obiektów na listę zabytków i otoczyć ich ochroną, gdyż obiekty te nie są własnością gminy. Opuszczone obiekty ulegają niszczeniu i dewastacji, domek i ogrodzenie stanowią zagrożenie dla klientów dyskontu Biedronki oraz uczestników ruchu przy ulicy Ogrodowej. Gdyby udało się wpisać na listę zabytków to miasto mogłoby dofinansować ich renowację - napisali w interpelacji radni Piotr Klima, Zygmunt Kobylak i Marcin Fica. Obiekt jest częścią dawnej fabryki mebli Tschaudera, funkcjonującej w Raciborzu od 1858 roku, początkowo przy Dworcowej (teren dzisiejszego Kauflandu), potem także przy Ogrodowej.

- Tut. miejski konserwator zabytków podejmie próbę skontaktowania się z dysponentem obiektu. Podczas rozmów zwróci uwagę na walory portierni i jej wartość zabytkową, a także poinformuje, że zgodnie z prawem obowiązek opieki nad zabytkiem zawsze leży po stronie jego właściciela. Rozmowy będą prowadziły do wypracowania najkorzystniejszego planu działania w celu zachowania obiektów, jednak dużo będzie zależało od woli właściciela. Jeśli będzie to konieczne MKZ zaproponuje zawnioskowanie do wojewódzkiego konserwatora zabytków o wpisanie portierni do rejestru zabytków. Tut. MKZ poprze wówczas ten wniosek argumentując to tym, że obiekt jest unikalny ze względu na swoją autentyczność a wpis do rejestru otworzy możliwość pozyskiwania dotacji na remont, ale też obostrzy ochronę – wszelkie działania przy obiekcie będą wymagały pozwolenia w formie decyzji wojewódzkiego konserwatora zabytków. Jeśli właściciel uporczywie będzie unikał kontaktu z MKZ, a obiekt będzie celowo niszczony, wówczas MKZ zwróci nań uwagę WKZ i poprosi o rozważenie wszczęcia postępowania o wpis do rejestru zabytków z urzędu, a także o uzgodnienie (przy najbliższej zmianie dla tych terenów) mpzp w ten sposób, że budynki poprzemysłowe przy ul. Ogrodowej 46 w Raciborzu zostaną objęte ochroną. MKZ dokona także oględzin budynku i ogrodzenia oraz wykona inwentaryzację fotograficzną - odpowiedział wiceprezydent Michał Fita.

W dalszej części odpowiedzi są informacje na temat obiektu i przepisów związanych z ochroną zabytków, które mogą zainteresować miłośników historii Raciborza.

Zabytkowa portiernia przy ul. Ogrodowej 46 to faktycznie wartościowy obiekt dawnej architektury drewnianej z przełomu XIX i XX w., z czasów rozkwitu przemysłu w Raciborzu. Prawdopodobnie od początku była portiernią, o czym świadczą jej forma i usytuowanie przy bramie wjazdowej na posesję dawnego zakładu przemysłowego. Zachowały się budynki po tym zakładzie, murowane, o elewacjach z cegły klinkierowej. Budynki obecnie zmieniły funkcję na pomieszczenia handlowo-usługowe dla różnych firm. Zachowało się także ogrodzenie z okresu powstania kompleksu. Całość należy do prywatnego podmiotu.

Dawna portiernia to jednokondygnacyjny, wolnostojący budyneczek w konstrukcji drewnianej, ryglowej, oszalowany deskami od wewnątrz. Dach budynku jest stromy, dwuspadowy, kryty ceramiczną, czerwoną karpiówką. Okap dachu jest szeroki, w szczycie ma ażurowe dekoracje. Belki konstrukcyjne budynku są ozdobnie ciosane. Ogrodzenie kompleksu z metalowej siatki ozdobnie wykończonej w górnej części, z murowanymi słupkami i na murowanym cokole z czerwonej cegły klinkierowej jest typowe dla przełomu XIX i XX w. Stan zachowania portierni można określić jako zadowalający – z tego względu, że nie została ona nigdy przekształcona, jest w 90% oryginalna. Jej elementy konstrukcji ulegają stopniowej degradacji, jednak sam obiekt zachowuje swoją autentyczność. Ogrodzenie, niestety, w części jest już zdemontowane oraz zniszczone, obecnie stanowi ekspozytor dla nieestetycznych reklam. Prezentuje wartość historyczną jako integralny element kompleksu pofabrycznych zabudowań, jednak jego zachowanie będzie się wiązało ze znaczą odbudową. Zarówno portiernia jak i ogrodzenie utraciło swoją funkcję, co zawsze ma negatywny wpływ na zachowanie zabytków.

Portiernia jest ujęta w gminnej ewidencji zabytków Miasta Racibórz zgodnie z Zarządzeniem Nr 144/2019 Prezydenta Miasta Racibórz z dnia 25 marca 2019 r., w związku z czym każdorazowo wydanie pozwolenia na budowę lub rozbiórkę uzależnione jest od uzgodnienia z konserwatorem zabytków. Podobnie budynki murowane po dawnym zakładzie są w gminnej ewidencji zabytków. Ujęcie obiektu w GEZ nie uprawnia jednak władz konserwatorskich do wydawania nakazów wykonania zabezpieczeń czy remontów. Nakaz zabezpieczenia może wydać wojewódzki konserwator zabytków w stosunku do obiektów w rejestrze zabytków. Wtedy też gmina, na wniosek właściciela i stosownie do możliwości finansowych, może udzielić dotacji na remont budynku.

Ogrodzenie nie zostało ujęte w ewidencji, więc prace budowlane przy nim nie potrzebują akceptacji konserwatora zabytków.

Dodatkowo obszar całego kompleksu leży obrębie strefy „B” ochrony konserwatorskiej według miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Uchwała Nr XLIII/651/2006 Rady Miasta Racibórz z 24.05.2006 ), który ustala dla tej strefy m. in. porządkowanie przestrzeni. Żaden z elementów przedmiotowego zespołu zabudowy poprzemysłowej nie jest jednak chroniony indywidualnie zapisami mpzp.

opr. w

Fot. Natalia Klimaschka (memories-of-ratibor.blogspot.com)