Raciborska konserwator na konferencji w Katowicach

Na konferencji środowiska naukowe z sektora finansów i prawa gospodarczego podjęły temat opłacalności i ekonomicznej celowości opieki nad zabytkami. Moderatorem panelu referatowego, a także patronem merytorycznym wydarzenia był dr hab. Mirosław Pawełczyk, prof. UŚ, radca prawny (Instytut Prawa Gospodarczego). Wśród prelegentów znalazła się między innymi dr Katarzyna Agnieszka Obłąkowska, która przedstawiła społeczne i gospodarcze efekty zewnętrzne generowane przez użytkowane zabytki nieruchome. Efektami tymi, wpływającymi pozytywnie na rozwój wg jej badań są:

- zwiększenie walorów lokalizacyjnych danego miejsca, widok (bezpośredni – np. z okien hoteli i mieszkań, a także pośredni – np. drukowany na widokówkach),
- wizerunek na przykład jako element marki (zabytek w logo, w nazwie),
- rozkwit turystyki,
- wpływy do JST (z wynajmu gruntów wokół zabytków, z rozwoju małej przedsiębiorczości, gastronomi),
- tożsamość miejsca – jako efekt niepowtarzalnej estetyki, aury i wyrazistości miejsca,
- rozwój intelektualny mieszkańców – nawet przypadkowe spotkanie z zabytkiem zwiększa poziom wiedzy i poprawia rozwój intelektualny, to w przestrzeniach z silną tożsamością miejsca i historią, z materialnie zachowanym dziedzictwie rodzą się najlepsze pomysły, badania pokazują, że najlepsze efekty daje nauka właśnie w takich miejscach,
- integracja mieszkańców, kreowanie wspólnoty poprzez identyfikowanie się z danym miejscem.

Tezy dr Obłąkowskiej poparł związany od lat ze Szkołą Główną Handlową dr Artur Bartoszewicz, pokazując, ile tracimy jako społeczeństwo przez brak finansowania opieki i ochrony zabytków na wyższym poziomie przez państwo. Przedstawił przy tym konkretne kwoty strat i potencjalnych zysków, które moglibyśmy mieć, łożąc większe środki na remonty zabytków. Zagadnienia te były także omówione w kontekście przystosowania do zmian klimatu – tutaj także naukowcy wskazali na zysk dzięki konserwacji zabytków. Padło stwierdzenie, że renowacja zabytku jest z punktu widzenia ochrony środowiska najbardziej ekologicznym rozwiązaniem, o wiele bardziej ekologicznym niż budowa jakiegokolwiek nowego budynku. Dr Katarzyna Obłąkowska i dr Artur Bartoszewicz prowadzili wspólnie w 2022 r. projekt badawczy w Narodowym Instytucie Dziedzictwa pn. „Zabytki i pieniądze. Sacrum i profanum, czy dwie strony jednego medalu?”.

Ważny głos w konferencji zabrał także radca prawny Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków — Mirosław Rymer. Omówił luki w polskim prawie ochrony zabytków, tym samym wskazując potencjalne kierunki zmian. Wyżej krótko omówione wystąpienia były wśród wielu innych na konferencji. Organizatorzy planują wydanie pokonferencyjnej publikacji z referatami.

Poruszona na konferencji tematyka w ocenie MKZ Racibórz jest bardzo ważna i ciągle za mało dyskutowana – remontowanie zabytków z poszanowaniem ich wyjątkowych walorów opłaca się zarówno społeczeństwu jak i poszczególnym inwestorom. Wydatkowanie środków na ochronę dziedzictwa przez struktury państwa, a także przez jednostki samorządu terytorialnego nigdy nie jest złą decyzją, a zdecydowanie za mało docenia się wartości zachowanego dziedzictwa kulturowego dla ekonomicznego rozwoju społeczeństw. W związku z tym pieniądze na zabytki bywają wydawane niechętnie. Należy dążyć do zmiany tej postawy.