Dużo się o nim ostatnio pisze. Będzie można go zwiedzić

Zabytkowy spichlerz zagrodowy w raciborskiej dzielnicy Sudół przy ul. Czynu Społecznego 14 jest jednym z dwóch zachowanych tego typu budynków w Raciborzu i kilkunastu na Śląsku. Obiekty te są cennym świadectwem przeszłości społeczności wiejskiej ziemi raciborskiej i śląska oraz wiejskich tradycji budowlanych.

Raciborski lamus wyróżnia się spośród innych takich spichlerzy murowano-drewniana konstrukcją oraz wielkością. Nieprzerwanie do 2012 r. znajdował się w rękach rodziny Komor jako budynek gospodarczy służący do przechowywania płodów rolnych oraz sprzętów gospodarczych. Budynek został wykonany z drewna w konstrukcji zrębowej, osadzonej na ceglanej podmurówce. Czterospadowy dach pierwotnie kryty był łupkiem, obecnie zastąpionym eternitem. Jest podpiwniczony. Tynki zewnętrzne na drewnianej części są gliniane. Od 2012 r. obiekt jest własnością Miasta Racibórz.

Jego funkcja zanikła, natomiast pozostał cenny jako materialny nośnik historii oraz element kształtujący oryginalny i żywy charakter miejsca. Lamus zachował nieprzekształconą formę i konstrukcję. Poza zmianą pokrycia dachu w 2 poł. XX w. nigdy nie był przebudowywany.

Przed rozpoczęciem renowacji jego stan zachowania był zły. Dach w wielu miejscach przeciekał, a w części murowanej powstały wyraźne spękania. Niektóre drewniane elementy były porażone drewnojadami. Gliniane tynki mocno się odspajały.

90 tysięcy złotych dofinansowania i wkład własny gminy pozwoliły na przeprowadzenie pierwszego etapu prac remontowych. Prace zakończyły się w listopadzie. Dofinansowano je ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu "Ochrona Zabytków 2020" (40 tys zł) i Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (50 tys zł).

Ich zakres to: częściowa wymiana więźby dachowej, wymiana pokrycia dachu z płyt azbestowych na dachówki z łupka naturalnego układane w karo, wzmocnienie ścian murowanych oraz pękniętego sklepienia ceglanego. W spichlerzu zachowano część oryginalnej więźby dachowej - np. belkę oczepu od strony południowej. Łupek został użyty jako pokrycie dachu, ponieważ był tam pierwotnie. Obecne płyty łupka zostały wykonane na wzór zachowanych we wnętrzu oryginalnych tafli z poł. XIX w.

Konieczność wykonania izolacji przeciwwilgociowej w zabytkowym spichlerzu potwierdziła się po wejściu do piwnicy budynku w 2020, kiedy wykonano I etap prac remontowych i renowacyjnych w tym obiekcie. Podczas wykonywania ściągów w sklepieniu nad schodami do piwnicy, dokonano jej oględzin. Określono dobry bardzo silne zawilgocenie muru na poziomie piwnicy, co skutkuje jego degradacją.

Piwnica spichlerza jest sklepiona ceglanym sklepieniem kolebkowym, ma okna aktualnie zasypane poprzez podwyższenie terenu wokół obiektu. Jeszcze do lat 90. XX w. przechowywano w niej ziemniaki i inne płody rolne. Utrzymywała idealną temperaturę sprzyjającą przechowywaniu warzyw. Pod schodami znajduje się także tradycyjna wędzarnia.

Prace przewidziane do wykonania w 2021 r. mają pochłonąć prawie 100 tys. zł, z czego 50 tyś. zł pochodzić ma z dotacji Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Zwiedzanie spichlerza SOBOTA, 18 WRZEŚNIA 2021 O 14:00. Na zdjęciach stan z maja 2018 r., przed remontem.

Do tej pory sądzono, że spichlerz pochodzi z połowy XIX w. jednak ostatnie badania drewna z więźby dachu wykazały, że pochodzi ono aż z połowy XVIII w. Wykonania badań spichlerza podjął się prof. dr hab. inż. Marek Krąpiec. Pierwsze próbki otrzymał już w 2020 r. Zostały one pobrane z remontowanej wówczas więźby dachu. Badanie kilku próbek jednoznacznie wykazało datę ścięcia drewna na 1718 r.(!) Wskazuje to na czas powstania budynku o ponad wiek wcześniej, niż do tej pory sądzono. Możliwe jest jednak, że do budowy obiektu wtórnie użyto bali z innego, starszego budynku. Żeby potwierdzić wyniki profesor 12 lipca 2021 r. odwiedził obiekt i dokonał dodatkowych badań - tym razem drewna zrębu. Po analizie zebranego materiału będzie można z większą pewnością określić czas powstania spichlerza.

W badaniach 12 lipca wzięły udział dwie studentki Wydziału Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu (w ramach praktyk studenckich) oraz Miejska Konserwator Zabytków w Raciborzu.