Poważny problem z niedoborem wody w Polsce. W Zakrzowie debatowano o suszy i nie tylko

Co tak na prawdę kryje się pod tym pojęciem i, przede wszystkim, jak sobie z nim radzić – m. in. na te pytania próbowano odpowiedzieć podczas Konferencji Naukowo – Technicznej „Jak ratować polskie rolnictwo przed skutkami suszy?”, która 20-21 lutego dobyła się w Zakrzowie.

Problem socjoekonomiczny
Susza poważnie zagraża nie tylko rolnictwu i osobom bezpośrednio związanym z branżą, ale dotknie wszystkich sektorów gospodarki i całego społeczeństwa. Stanowi problem socjoekonomiczny. Takiego określenia użył podczas zakrzowskiej konferencji prof. dr hab. inż. Ľuboš Jurík, który w swym wystąpieniu podkreślił, że zjawisko suszy nie zna granic terytorialnych, powinno być przedmiotem międzynarodowej współpracy.

Powód – skutki suszy przełożą się na radykalne zmiany w każdej dziedzinie, gdyż dostęp do wody i żywności to jeden z najważniejszych i podstawowych aspektów funkcjonowania społeczeństwa. Już teraz wiadomo, że wkrótce może zabraknąć niektórych warzyw i owoców, za te, które będą dostępne, trzeba będzie płacić wysoką cenę, być może będziemy musieli zmienić nasz styl życia i codzienne przyzwyczajenia.

Trzeba o tym mówić
Nie chodzi bynajmniej o straszenie suszą czy wyliczanie jej konsekwencji, a o to, by zacząć o tym głośno rozmawiać. - Trzeba problem wody zacząć traktować bardzo poważnie, bo ona okazuje się najważniejszym czynnikiem, a za chwilę może stać się towarem deficytowym i przez to bezcennym. Nie dotyczy on tylko rolnictwa, ale będzie miał przełożenie na każdą dziedzinę życia i gospodarki. – komentuje Bogusław Berka, prezes Przedsiębiorstwa Rolno - Przemysłowego „Agromax” z Raciborza, pomysłodawca inicjatywy.

W Zakrzowie zgromadziło się liczne grono rolników, naukowców, przedstawicieli władz samorządowych oraz osób i firm związanych z rolnictwem, łącznie ponad pół tysiąca osób. Wśród nich znalazł się także Senator RP Adam Gawęda, który podkreślił wagę problemu. - To bardzo ważna konferencja, która dotyka sprawy niezwykle istotnej z punktu widzenia nie tylko naszego regionu, ale również ochrony naszych ziem. Senator uczestniczył w obydwu dniach konferencji. Po pierwszym dniu udał się do Warszawy na spotkanie z ministrem rolnictwa, któremu, jak zapewnił, przekazał informacje z przebiegu obrad w Zakrzowie.

Naukowcy i praktycy wspólnie przeciwko problemowi
W Zakrzowie spotkali się przedstawiciele świata akademickiego oraz praktycy, którzy wspólnie pochylili się nad problemem suszy. Podczas dwóch dni można było wysłuchać łącznie 19 referatów wygłoszonych przez specjalistów oraz naukowców z całej Polski, od Koszalina aż po Kraków. Warto dodać, że w konferencji, na zaproszenie organizatorów, udział wzięli także naukowcy ze Słowacji, którzy wzbogacili spotkanie o doświadczenia z własnych regionów. Tym samym inicjatywa zyskała rangę międzynarodowej.

Dwudniową konferencję honorowym patronatem objęli: Jan Krzysztof Ardanowski – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Wojewoda Śląski i Małopolski, Marszałkowie województw: śląskiego, małopolskiego oraz opolskiego a także Starosta Powiatu Raciborskiego oraz Prezes Zarządu „Agromax” i Rektor Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie.

Wnioski z konferencji
Dwudniowe przedsięwzięcie było okazją do wielowymiarowego omówienia suszy – liczący ponad 20 osób Komitet Naukowy pod przewodnictwem prof. Krzysztofa Ostrowskiego z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie przedstawił kilkanaście referatów. Zwieńczeniem konferencji były przedstawione wnioski, które zaprezentował zespół fachowców. Wszystkie przedstawione postulaty zostały poddane pod głosowanie uczestników konferencji. Wśród przyjętych wniosków możemy przeczytać, że:

• susza, jako zjawisko powszechne, powinno być wpisane w codzienny harmonogram działań w obszarach związanych z rolnictwem;
• stanowi ona jedno z najbardziej dotkliwych zjawisk oddziałujących na środowisko naturalne a do walki z nią konieczne są posunięcia długofalowe i właściwie zaprojektowane;
• wdrażane są realne kroki, których celem jest minimalizowanie skutków suszy, działania te są wynikiem podejmowanych ustaw oraz realizowania polityki zgodnej z dyrektywami UE;
• zaangażowanie w rozwiązanie problemu wymagane jest nie tylko od osób bezpośrednio związanych z tematem, ale również od każdego użytkownika wody;
• konieczne jest wprowadzanie zabiegów agrotechnicznych wspomagających walkę z suszą;
• powinno ograniczyć się niejasne i skomplikowane regulacje dotyczące uprawy ziem;
• należy podjąć działania we współpracy z najbliższymi partnerami zagranicznymi – Czechami i Słowacją.

Konieczne stanowcze kroki
Ubiegłoroczna susza dotknęła niemal 90 proc. gmin w Polsce i przyniosła straty opiewające na miliardy złotych. Dlatego każda próba rozwiązania tego problemu, przynajmniej częściowo, jest działaniem niewątpliwie ważnym i godnym naśladowania. Na uwagę zasługuje fakt, że w Polsce gromadzimy jedynie 6 proc. wody, która odpływa z obszaru naszego kraju, a moglibyśmy gromadzić nawet 15 proc. - Potrzebne są działania, które powinny być odpowiednio zaplanowane, zaprojektowane, zrealizowane i eksploatowane, gdyż tego problemu nie rozwiąże się z dnia na dzień. Dlatego trzeba podjąć bardzo stanowcze kroki, które pozwolą na realizację przedsięwzięć związanych z budową zbiorników wodnych w krótszym czasie – mówił prof. Krzysztof Ostrowski z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, współorganizator konferencji, odpowiedzialny za stronę naukową przedsięwzięcia.

Szansa na poprawę sytuacji
Z pewnością istotną kwestią jest także brak odpowiedniej liczby zbiorników gromadzących wodę, których w naszym kraju jest niewiele a ich budowa trwa bardzo długo. Problem z opadami polega bowiem nie na tym, że cierpimy na ich brak, ale na zmianie rozkładu rocznego opadów. Stąd też obserwujemy w ciągu roku susze przy jednoczesnym występowaniu powodzi – Warto pamiętać, że obecnie jest przygotowywany program przeciwdziałania skutkom suszy. Jeżeli to tempo, które zostało w nim przedstawione zostanie dotrzymane, to możemy mieć nadzieję na poprawę sytuacji, jeśli nie - czekają nas ciężkie czasy i przede wszystkim bardzo duże straty finansowe, które niestety już dziś widzimy - dodaje prof. K. Ostrowski z krakowskiej uczelni.

Współpraca przynosi efekty
Wydarzenie zorganizowało Przedsiębiorstwo Rolno - Przemysłowe „Agromax” z Raciborza oraz Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie. Warto dodać, że była to kolejna wspólna inicjatywa uczelni z raciborską firmą. Współpraca ta zaczęła się wiele lat temu i zaowocowała nie tylko zorganizowaniem trzech konferencji branżowych poświęconych tematyce wody, ale także prowadzeniem badań - „Agromax” udostępnia pola i uprawy na prowadzone doświadczenia przez naukowców. Poprzednie konferencja, która odbyła się w 2015 roku i dotyczyła erozji wodnej jest tego doskonałym przykładem. Wnioski wypracowane podczas spotkania stanowiły impuls wprowadzenia do praktyki uprawy bezorkowej, z myślą o polach z dużym spadkiem, dochodzącym nawet do 30 0, którą „Agromax” zastosował na użytkowanych gruntach.

Co dalej?
Mamy problem z niedoborem wody i musimy nauczyć się z tym żyć. Konferencja z udziałem szerokiego grona naukowców i praktyków stanowi punkt wyjścia do dalszej dyskusji na temat suszy, która niewątpliwie powinna przetoczyć się przez nasz kraj. Dlatego też wypracowane podczas konferencji wnioski zostaną przekazane władzom samorządowym i rządowym.