Aktywny Rodzic a RKO: zapewnienie ciągłości wypłaty świadczeń w okresie przejściowym

Program Aktywny Rodzic oferuje trzy świadczenia dla rodziców dzieci w wieku od 12. do 35. miesiąca życia: „Aktywnie w domu”, „Aktywnie w żłobku” oraz „Aktywni rodzice w pracy”. Dwa pierwsze świadczenia zastąpiły – odpowiednio - rodzinny kapitał opiekuńczy (RKO) oraz dofinansowanie żłobkowe. Jednak na prawo do wszystkich świadczeń z programu „Aktywny Rodzic” wpływa wcześniejsze pobieranie świadczenia RKO.

Ciągłość wypłaty świadczeń

W celu zapewnienia ciągłości wypłacania świadczeń w okresie przejściowym, czyli w okresie rozpatrywania wniosku o nowe świadczenie, rodzice, którzy mieli przyznane prawo do RKO i złożyli wniosek o „Aktywnie w żłobku” albo „Aktywni rodzice w pracy”, albo „Aktywnie w domu”, w dalszym ciągu mieli wypłacane RKO. - Jako że nie można pobierać za jeden miesiąc dwóch świadczeń, RKO wypłacony za miesiące, za które zostało przyznane świadczenie „Aktywnie w żłobku”, „Aktywnie w domu” lub „Aktywni rodzice w pracy”, podlega rozliczeniu z ZUS – tłumaczy Beata Kopczyńska, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie śląskim. Jak dodaje w piśmie wysłanym w sierpniu br. na PUE ZUS do wszystkich klientów pobierających RKO ZUS informował, że nie jest możliwe łączenie pobierania świadczeń z RKO i programu „Aktywny Rodzic”, a decyzja co do wyboru konkretnego świadczenia leży po stronie rodziców. Po przyznaniu prawa do nowego świadczenia ZUS wydaje decyzję o uchyleniu prawa do RKO i konieczności rozliczenia RKO wypłaconego w trakcie trwania procedury rozpatrywania wniosku.

Przykład: Rodzic ma przyznane prawo do RKO na dziecko od kwietnia 2024 r. do marca 2025 r. ZUS przekazuje rodzicowi środki po 1 tys. zł. Każdego czwartego dnia miesiąca. W październiku br. rodzic złożył wniosek o świadczenie „Aktywni rodzice w pracy”. W listopadzie br. ZUS przyznał prawo do świadczenia „Aktywni rodzice w pracy” od października br. i wypłacił to świadczenie 29 listopada br. za październik br. Świadczenia z programu „Aktywny rodzic” są wypłacane w danym miesiącu za miesiąc poprzedni, dlatego następna płatność, czyli za listopad będzie na koniec grudnia. Oznacza to, że w okresie rozpatrywania wniosku o nowe świadczenie – w celu zachowania ciągłości wypłat – ZUS wypłacił RKO rodzicowi 4 października i 4 listopada. Wraz z przyznaniem nowego świadczenia ZUS uchylił prawo do RKO. Ponieważ nie można pobierać dwóch świadczeń za ten sam okres, RKO jako świadczenie niższe podlegał rozliczeniu z ZUS za okres, za który przyznano wyższe świadczenie z nowego programu.

Rozliczenie nadpłaconego świadczenia

Rodzice 4-5 grudnia br. otrzymali na PUE ZUE (eZUS): informację o przyznaniu prawa do świadczeń z programu „Aktywny Rodzic” i decyzję o uchyleniu prawa do RKO oraz możliwych sposobach rozliczenia nadpłaconego świadczenia RKO. ZUS uchylił prawo do świadczenia RKO na ok. 42 tys. dzieci w związku z przyznaniem od października 2024 r. prawa do jednego ze świadczeń z programu „Aktywny Rodzic”. Sukcesywnie rozpatrywane są pozostałe wnioski.

Nadpłaconą kwotę RKO klienci mogą rozliczyć z ZUS, dokonując jednorazowej wpłaty na rachunek ZUS albo w ratach. Wpłaty należy dokonać na numer rachunku bankowego, z którego ZUS przekazał przelew ze świadczeniem, a w tytule przelewu należy wprowadzić dane które były w tytule przelewu otrzymanego z ZUS z kwotą RKO, czyli imię i nazwisko dziecka; numer sprawy widoczny w przelewie przychodzącym (np. przykład przelewu z 20.11.2024 r. „TO010000C241120TRK/numer sprawy”) jest to ciąg cyfr znajdujący się po znaku „/”; oraz informacja, za jaki okres i jakie świadczenie jest zwracane „zwrot świadczenia RKO za okres MM RRRR”.

- Nadpłaconą kwotę RKO ZUS może również potrącać miesięcznie z bieżących świadczeń dla rodzin np. ze świadczenia wychowawczego 800+ albo ze świadczenia przyznanego z programu Aktywny Rodzic. Rodzice mogą uzgodnić z ZUS wysokość miesięcznych rat potrąceń z bieżących świadczeń. O preferowanym sposobie rozliczenia klienci mogą poinformować ZUS na formularzu POG przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS/eZUS – mówi rzeczniczka.

Postępowania wyjaśniające

Jeśli w sprawie wniosku o świadczenie Aktywny Rodzic nadal trawa postępowania wyjaśniające, do czasu przyznania świadczenia z nowego programu, w celu zachowania ciągłości wypłat ZUS będzie wypłacał RKO. Dopiero po przyznaniu nowego świadczenia ZUS wyda decyzję o uchyleniu prawa do RKO i konieczności rozliczenia z ZUS RKO wypłaconego w trakcie trwania procedury rozpatrywania wniosku.

Możliwa rezygnacja z RKO przed przyznaniem nowego świadczenia

Jeśli rodzic złożył wniosek o świadczenie z programu „Aktywny Rodzic” i nie został on jeszcze rozpatrzony, może zrezygnować z dalszego pobierania RKO. W takiej sytuacji należy poinformować o tym ZUS na formularzu POG przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS/eZUS na 7 dni przed terminem, w którym rodzic zawsze otrzymywał RKO na konto. Może się jednak zdarzyć, że rodzic zrezygnował z pobierania RKO, ale otrzymał decyzję odmowną w odniesieniu do świadczenia z programu „Aktywny Rodzic”. Dotyczy to np. odmowy przyznania świadczenia „Aktywni rodzice w pracy” z powodu braku wymaganej aktowości zawodowej jednego z rodziców. W takiej sytuacji rodzic nie będzie mógł już ponownie przejść na świadczenie RKO, jeśli już raz z niego zrezygnował. Będzie natomiast mógł ubiegać się o świadczenie „Aktywnie w domu”. W takim przypadku najlepiej poczekać na informację o przyznaniu nowego świadczenia, a potem rozliczyć się z ZUS z nadpłaconego RKO.

Beata Kopczyńska,
Regionalna Rzeczniczka Prasowa ZUS w województwie śląskim