Służby prawne wojewody ponownie zakwestionowały raciborską uchwałę o stypendiach sportowych

W grudniu wojewoda śląski dopatrzył się istotnego naruszenia prawa w części uchwały Rady Miasta w Raciborzu w sprawie stypendiów sportowych. - Wynik sportowy ma być jedyną przesłanką przesądzającą o przyznaniu stypendium sportowego - napisał. W styczniu prezydent przedstawił projekt nowej uchwały, przyjętej przez radnych. Służby prawne znów dopatrzyły się naruszenia przepisów.

"Wysokość przedmiotowego stypendium powinna zostać określona w taki sposób, by mogła być możliwa do ustalenia przez każdego adresata tej uchwały. Zatem, wysokość stypendium powinna zostać określona precyzyjnie w uchwale przez wskazanie kwoty, jaką otrzyma osoba uprawniona (zawodnik) za swoje osiągnięcia (wynik sportowy), bądź przez określenie sposobu jej wyliczenia. Jednakże wartości, które posłużą temu wyliczeniu muszą być możliwe do ustalenia przez adresata tej uchwały na każdym etapie jej obowiązywania i stosowania. Wskazać należy, że nieprawidłowe unormowanie w powyższym zakresie, subdelegujące w istocie kompetencję rady na organ wykonawczy miasta (który będzie przyznawał i ustalał wysokość stypendium), pozbawia uchwałę jej elementu obligatoryjnego, co stanowi podstawę do stwierdzenia jej nieważności w całości" - czytamy w uzasadnieniu.

Z treścią całego dokumentu można się zapoznać poniżej

Zawiadomienie o wszczęciu postępowania

Katowice, 16 lutego 2023 r. Rada Miasta Racibórz

Zawiadamia się, że zgodnie z art. 61 § 4 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 2000 ze zm.) w związku z art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r., poz. 40) zostało wszczęte postępowanie nadzorcze w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały Nr LIII/761/2023 Rady Miasta Racibórz z dnia 18 stycznia 2023 r. w sprawie stypendiów sportowych, w całości, jako sprzecznej z art. 31 ust. 3 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 1599 ze zm.), dalej jako „ustawa”, w związku z art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483 ze zm.), dalej jako „Konstytucja RP”.

Uzasadnienie Na sesji w dniu 18 stycznia 2023 r. Rada Miasta Racibórz przyjęła uchwałę Nr LIII/761/2023 w sprawie stypendiów sportowych, dalej jako „uchwała”. Załącznik do uchwały stanowi: Regulamin określający szczegółowe zasady przyznawania i pozbawiania stypendiów sportowych finansowanych z budżetu Miasta Racibórz oraz ich rodzaje i wysokość, dalej jako „Regulamin” lub  załącznik do uchwały”. W podstawie prawnej uchwały wskazano przepis m.in.: art. 31 ust. 1 i ust. 3 ustawy. Wskazana uchwała została doręczona organowi nadzoru w dniu 25 stycznia 2023 r.

W toku badania legalności przedmiotowej uchwały organ nadzoru uznał, iż uchwała jest niezgodna z prawem. W ocenie organu nadzoru przedmiotowa uchwała powinna zostać wyeliminowana z obrotu prawnego w całości z przyczyn opisanych poniżej.

Zgodnie z treścią art. 31 ust. 1 – ust. 3 ustawy:

1. Jednostki samorządu terytorialnego mogą ustanawiać i finansować okresowe stypendia sportowe oraz nagrody i wyróżnienia dla osób fizycznych za osiągnięte wyniki sportowe.

2. Stypendia lub nagrody dla trenerów prowadzących szkolenie zawodników osiągających wysokie wyniki sportowe w międzynarodowym współzawodnictwie sportowym lub w krajowym współzawodnictwie sportowym mogą być przyznawane przez jednostki samorządu terytorialnego i finansowane z budżetu tych jednostek.

3. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określa, w drodze uchwały, szczegółowe zasady, tryb przyznawania i pozbawiania oraz rodzaje i wysokość stypendiów sportowych, nagród i wyróżnień, o których mowa w ust. 1 i 2, biorąc pod uwagę znaczenie danego sportu dla tej jednostki samorządu terytorialnego oraz osiągnięty wynik sportowy.

Analiza cytowanego wyżej przepisu ustawy wskazuje, że ustawodawca zobowiązał organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego do kompleksowej realizacji zawartej w nim normy. Oznacza to, że uchwała w sprawie nagród sportowych, która jest aktem prawa miejscowego, powinna zawierać w swej treści uregulowania w zakresie wszystkich elementów wskazanych w art. 31 ust. 3 ustawy, tj. szczegółowe zasady, tryb przyznawania i pozbawiania oraz rodzaje i wysokość stypendiów sportowych, nagród i wyróżnień, o których mowa w ust. 1 i 2, biorąc pod uwagę znaczenie danego sportu dla tej jednostki samorządu terytorialnego oraz osiągnięty wynik sportowy.

Organ nadzoru ponownie podkreśla, że przedmiotowa uchwała stanowi akt prawa miejscowego, a organ wykonujący kompetencję prawodawcy zawartą w upoważnieniu ustawowym, jest obowiązany działać ściśle w granicach tego upoważnienia. W państwie prawa organy władzy publicznej działają w granicach i na podstawie prawa. Z konstytucyjnej zasady praworządności (art. 7 Konstytucji RP) wynika, że zadania i kompetencje, sposób ich wykonania oraz więzi między podmiotami administracji publicznej są uregulowane prawnie. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, realizując przysługujące mu kompetencje powinien ściśle uwzględniać wytyczne zawarte w upoważnieniu kompetencyjnym. Niewypełnienie kompetencji przez Radę przy podejmowaniu ww. uchwały powinno być traktowane jako istotne naruszenie prawa, skutkujące nieważnością uchwały w całości.

Przechodząc do oceny legalności przedmiotowej uchwały należy wskazać, że Rada Miasta Racibórz w przedmiotowym Regulaminie nie określiła wysokości stypendiów sportowych, lecz ich zakres (granice), co stanowi nieprawidłowe wypełnienie upoważnienia ustawowego wynikającego z art. 31 ust. 3 ustawy w związku z art. 7 Konstytucji RP.

Rada w § 9 ust. 1 i ust. 2 Regulaminu wskazała, co następuje:
§ 9. 1. Ustala się kwotę bazową do obliczania wysokości stypendium na poziomie 1 000,00 złotych brutto miesięcznie.
2. Wysokość przyznanego zawodnikowi miesięcznego stypendium nie może przekroczyć:
1) 400% kwoty bazowej dla osiągniętego wyniku wskazanego § 4 ust. 1 pkt 1,
2) 250% kwoty bazowej dla osiągniętego wyniku wskazanego § 4 ust. 1 pkt 2,
3) 150 % kwoty bazowej dla osiągniętego wyniku wskazanego § 4 ust. 1 pkt 3,
4) 100 % kwoty bazowej dla osiągniętego wyniku wskazanego § 4 ust. 1 pkt 4,
5) 90% kwoty bazowej dla osiągniętego wyniku wskazanego § 4 ust. 2 pkt 1,
6) 70% kwoty bazowej dla osiągniętego wyniku wskazanego § 4 ust. 2 pkt 2,
7) 60% kwoty bazowej dla osiągniętego wyniku wskazanego § 4 ust. 2 pkt 3,
8) 60 % kwoty bazowej dla osiągniętego wyniku wskazanego § 4 ust. 2 pkt 4,
9) 30% kwoty bazowej dla osiągniętego wyniku wskazanego § 4 ust. 2 pkt 5

W powyższych regulacjach załącznika do uchwały nie określono wysokości stypendiów sportowych, lecz zakres (granice) wysokości w jakich można przyznać to stypendium po osiągnięciu określonego wyniku sportowego. Na podstawie omawianego Regulaminu zawodnik, który osiągnął wynik sportowy określony np. w § 4 ust. 1 pkt 1 Regulaminu może uzyskać stypendium w wysokości 5% kwoty bazowej, 100% kwoty bazowej lub w każdej innej wysokości, która nie będzie przekraczała 400% kwoty bazowej.

Jednakże wysokość przedmiotowego stypendium powinna zostać określona w taki sposób, by mogła być możliwa do ustalenia przez każdego adresata tej uchwały. Zatem, wysokość stypendium powinna zostać określona precyzyjnie w uchwale przez wskazanie kwoty, jaką otrzyma osoba uprawniona (zawodnik) za swoje osiągnięcia (wynik sportowy), bądź przez określenie sposobu jej wyliczenia. Jednakże wartości, które posłużą temu wyliczeniu muszą być możliwe do ustalenia przez adresata tej uchwały na każdym etapie jej obowiązywania i stosowania.

Wskazać należy, że nieprawidłowe unormowanie w powyższym zakresie, subdelegujące w istocie kompetencję rady na organ wykonawczy miasta (który będzie przyznawał i ustalał wysokość stypendium), pozbawia uchwałę jej elementu obligatoryjnego, co stanowi podstawę do stwierdzenia jej nieważności w całości.

Powyżej wskazane stanowisko organu nadzoru jest spójne z orzecznictwem sądów administracyjnych. Zgodnie z uzasadnieniem wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 maja 2021 r., sygn. akt III OSK 5303/21 (publ. Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych) – Skoro nie budzi wątpliwości, że uchwała podejmowana przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego na podstawie art. 31 ust. 3 ustawy o sporcie stanowi akt prawa miejscowego, przyznający określone świadczenia pieniężne mieszkańcom danych jednostek samorządu, to upoważnienie ustawowe do jej podjęcia podlega wykładni zawężającej. Innymi słowy rada gminy (rada powiatu, sejmik województwa) może tylko to określić w uchwale podejmowanej na podstawie ww. przepisu, na ile pozwala ustawodawca.

Tym samym skoro zakres upoważnienia ustawowego obejmuje określenie m.in. rodzajów i wysokości stypendiów sportowych, nagród i wyróżnień przy uwzględnieniu znaczenia danego sportu dla tej jednostki samorządu terytorialnego oraz osiągnięty wynik sportowy, to prawidłowo podjęta uchwała powinna zawierać precyzyjne określenie wysokości tych świadczeń zróżnicowanych ze względu na uzyskane konkretne wyniki sportowe (np. konkretne miejsca w rywalizacji sportowej na imprezach sportowych) oraz przy uwzględnieniu znaczenia danej dyscypliny sportu dla konkretnej wspólnoty samorządowej, co z kolei pozwoliłoby na określanie różnej wysokości ww. świadczeń w zależności od danej dyscypliny.

Przyjęcie za zasadny pogląd dopuszczający ustalanie wysokości tych świadczeń nie przez organ stanowiący, ale przez organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, który mógłby w sposób w znacznej mierze uznaniowy ustalać wysokość np. nagrody za osiągniecia sportowe nie tylko nie znajdowałoby uzasadnienia w wyraźnej treści delegacji ustawowej obligującej organ stanowiący do ustalania wysokości takich nagród, ale przede wszystkim mógłby prowadzić do różnicowania praw mieszkańców przez organy wykonujące akt prawa miejscowego. Pozwoliłby bowiem na dowolne uznanie, w jakiej wysokości dane świadczenie za osiągnięty wynik sportowy będzie przysługiwało konkretnej osobie.

Konkludując, w ocenie organu nadzoru, Rada Miasta Racibórz nie wypełniła prawidłowo delegacji ustawowej z przepisu art. 31 ust. 3 ustawy w związku z art. 7 Konstytucji RP. Nieprawidłowe wypełnienie upoważnienia ustawowego należy zakwalifikować jako istotne naruszenie prawa stanowiące podstawę do wyeliminowania z obrotu prawnego całej uchwały. Omawiane uchybienie w przedmiotowej uchwale należy zaliczyć do kategorii istotnych naruszeń prawa.

Za istotne naruszenie prawa uznaje się uchybienie, prowadzące do skutków, które nie mogą być tolerowane w demokratycznym państwie prawnym. Istotne naruszenie prawa w uchwale to takie naruszenie, które powoduje, że akt pozostaje w wyraźnej sprzeczności z określonym przepisem prawnym, sprzeczność ta jest oczywista i bezpośrednia, i wynika wprost z porównania treści przepisu z ocenianą regulacją. Chodzi tu o wady kwalifikowane, z powodu których cały akt lub jego część nie powinien wejść w ogóle do obrotu prawnego. W takiej sytuacji konieczne jest stwierdzenie nieważności aktu, czyli jego wyeliminowanie z obrotu prawnego z mocą ex tunc, co powoduje, że dany akt, czy jego część nie wywołuje skutków prawnych od samego początku (zob. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia: 15 czerwca 2021 r., sygn. akt III OSK 3457/21, 29 września 2021 r. sygn. akt I OSK 4382/18, 13 stycznia 2022 r., sygn. akt III OSK 542/21, 23 lutego 2022 r., sygn. akt III OSK 2954/21, publ. Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych). Mając powyższe na uwadze, wszczęcie postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały Nr LIII/761/2023 Rady Miasta Racibórz z dnia 18 stycznia 2023 r. w sprawie stypendiów sportowych - w całości, należy uznać za uzasadnione i konieczne.

Pouczenie: Stronie przysługuje prawo złożenia wyjaśnień w sprawie. Termin na wydanie rozstrzygnięcia nadzorczego upływa z dniem 24 lutego 2023 r.