Fabryka Kotłów Rafako ma 60 lat

Obecnie RAFAKO jest największym w Europie producentem kotłów parowych i wodnych dla energetyki zawodowej i przemysłowej oraz urządzeń ochrony środowiska. Firma oferuje projektowanie i wykonawstwo szerokiej gamy kotłów opalanych węglem brunatnym, kamiennym, olejem, gazem bądź kombinacją tych paliw, wśród nich kotłów konwencjonalnych, na parametry nadkrytyczne, fluidalnych i rusztowych. W kwietniu 2008 r. przedsiębiorstwo zakupiło od firmy Siemens AG Erlangen licencję na projektowanie, produkcję, montaż, uruchamianie i sprzedaż kotłów na parametry nadkrytyczne pary typu BENSON. Był to krok milowy w historii firmy.

Uzyskana licencja pozwala raciborskiej spółce dołączyć do grona najbardziej liczących się rynkowych graczy. Obecnie RAFAKO S.A. dysponuje dwoma atutami, które w tej chwili praktycznie w ogóle nie występują razem w innych firmach działających w branży energetycznej. Z jednej strony to potencjał ludzki, zarówno pracownicy fizyczni, doświadczeni spawacze i technolodzy potrafiący poradzić sobie z trudnymi zadaniami wykonawczymi, jak i kadra projektowa, czyli inżynierowie z dużą wiedzą projektową i doświadczeniem wspartym przez bogate archiwum. Z drugiej strony RAFAKO S.A. posiada największy w Europie warsztat wytwórczy kotłów i części ciśnieniowych z bazą maszynową i logistyczną, pozwalającą sprostać największym i najtrudniejszym zadaniom produkcyjnym. Takich możliwości nie ma nikt 
w Europie.

RAFAKO S.A. jest czołowym w kraju i uznanym za granicą producentem kotłów i elementów kotłowych, w tym części ciśnieniowych, konstrukcji stalowych, kanałów powietrza i spalin, obrotowych podgrzewaczy powietrza. Jakość oferowanych produktów potwierdzają posiadane certyfikaty, wśród nich zintegrowane ISO-9001 i ISO-14001 a także zgodność z przepisami UDT, ASME, TRD, SVTI i innych krajów. W 2002 roku spółka otrzymała certyfikat Systemu Zapewnienia Jakości wg wymagań Dyrektywy nr 97/23/UE.

Ponadto od szeregu lat dostarcza kotły do termicznej utylizacji odpadów, do spalania biomasy oraz kotły odzyskowe dla bloków parowo-gazowych. Ofertę w dziedzinie kotłowej uzupełniają różnorodne usługi serwisowe, od diagnostyki poprzez naprawy, remonty, dostawy części zamiennych aż po kompleksowe modernizacje kotłów i urządzeń towarzyszących.

Przedsiębiorstwo dostarczyło kotły dla niemal wszystkich krajowych elektrowni zawodowych oraz setki jednostek dla energetyki przemysłowej w Polsce. Firma posiada referencje w szeregu krajów Europy i Azji, w tym w Chinach, Turcji, Indiach, Jugosławii, Niemczech, Francji, Szwajcarii, Belgii, Czechach i w Skandynawii.

Projektuje i dostarcza "pod klucz" instalacje odsiarczania spalin wg różnych metod, w tym instalacje odsiarczania metodą mokrą wapienną. W czerwcu 2008 r. raciborska spółka zawarła rekordowy kontrakt na odsiarczanie spalin w Elektrociepłowni Siekierki, wart 500 mln zł. W toku jest kilka innych.

RAFAKO S.A. samodzielnie realizuje też inny pionierski projekt związany z ochroną środowiska
w przemyśle. W marcu 2008 r. spółka podpisała kontrakt z PKN Orlen S.A. o wartości 195 mln zł na budowę pierwszej w Polsce instalacji katalitycznego odazotowania spalin, jakiej nie ma jeszcze żadna krajowa elektrownia czy też elektrociepłownia.

W dziedzinie ochrony środowiska proponuje również rozwiązania w zakresie termicznej utylizacji odpadów oraz oczyszczania ścieków. W lutym tego roku raciborski producent oddał do użytku blok energetyczny w Elektrociepłowni Kielce produkujący energię m.in. z odnawialnych źródeł. Jak dotąd jest to największy tego typu obiekt w Polsce.

RAFAKO S.A. działa nie tylko w świecie „wielkiego biznesu”. Współuczestniczy w życiu społeczności Raciborza sponsorując lokalne wydarzenia kulturalne, społeczne, różne inicjatywy oraz kluby sportowe. Odremontowany niedawno Dom Strzelecki, który należy obecnie do RAFAKO na szczególne okazje udostępniany jest władzom miasta i powiatu. Tu odbywają się też uroczystości z udziałem pracowników RAFAKO S.A.

Historia Fabryki Kotłów RAFAKO nierozerwalnie związana jest z powojennymi losami Raciborza.
Pracownicy fabryki od samego początku tworzyli szczególną społeczność. Wiele przedsięwzięć
w mieście, np. drogi, budynki użyteczności publicznej, mieszkania, obiekty sportowe wybudowane zostały między innymi przez nich, w tzw. czynie społecznym. Wokół przedsiębiorstwa toczyło się życie rafakowców i ich rodzin także poza godzinami pracy. Wspólne wyjazdy, koła zainteresowań, kluby sportowe integrowały wszystkich pracowników, zarówno zwykłych robotników jak i kadrę kierowniczą.

Także obecnie RAFAKO S.A. ma olbrzymie znaczenie dla lokalnej społeczności. Jest największym pracodawcą w rejonie. W ciągu 60 lat przetrwało wiele historycznych zawirowań, wychodząc cało nawet z najtrudniejszych sytuacji. To firma zbudowana na solidnych fundamentach, które pozwalają z nadzieją patrzeć w przyszłość także kolejnym pokoleniom przyszłych pracowników.

Historia w dekadach:

Decyzja o budowie dzisiejszej Fabryki Kotłów RAFAKO została wydana 4 kwietnia 1949 r. Nazwa brzmiała wówczas: Zakłada Budowy Urządzeń Kotlarsko-Mechanicznych Przedsiębiorstwo Państwowe Wyodrębnione, Zakład nr 11 w Raciborzu – Dyrekcja Budowy, siedzibą dyrekcji
w Krakowie. Z czasem zakład otrzymał nazwę Fabryki Urządzeń Technicznych.

Przedsiębiorstwo miało na celu zaspokojenie potrzeb energetycznych zrujnowanego po wojnie kraju. Pod uwagę były brane też inne lokalizacje fabryki. O wyborze Raciborza zadecydował m.in. bliskość śląskich zakładów metalurgicznych, dostęp do surowców oraz potencjał ludzki.
W ówczesnych czasach była też mowa budowie kanału Odra – Dunaj, którym mogłyby być dostarczane do elektrowni ciężkie elementy budowane przez fabrykę, leżącą tuż przy Odrze.

Pierwsi robotnicy na miejscu dzisiejszej fabryki zastali szczere pole. Na potrzeby powstającego zakładu zaadaptowano stojący nieopodal XIX – wieczny Dom Strzelecki, należący przed wojną
do strzeleckiego bractwa kurkowego, gdzie mieściły się pierwsze biura projektowe.

W styczniu 1952 r. oddano do użytku halę nr II, gdzie mieściły się wydziały konstrukcyjny
i mechaniczny. W grudniu 1952 – halę nr I z wydziałami rurkowni, kotlarni i walczaków.
W pierwszej dekadzie istnienia zakład produkował na potrzeby przemysłu chemicznego, głównie duże zbiorniki. Produkcja kotłów ruszyła w połowie lat 50-tych. Na początku były to niewielkie kotły rusztowe. Z czasem fabryka rozpoczęła działalność eksportową. Zatrudniała już ponad 1000 osób, jednak ciągle brakowało fachowców. Dlatego też w 1958 r. fabryka otworzyła przyzakładową szkołę zawodową.

W drugiej dekadzie działalność fabryki i jej „wkład w rozwój socjalistycznej Ojczyzny” zostały docenione przez ówczesne władze państwowe. Już wówczas była to największa tego typu fabryka w Europie. Zatrudniała ponad 2500 pracowników, nie licząc osób szkolonych w ramach Hufca Pracy. Fabryka nawiązała współpracę z uczeniami technicznymi. Pierwsza była Politechnika Wrocławska. RAFAKO fundowało stypendia najzdolniejszym studentom zanim jeszcze w Polsce powstał system stypendialny. Od początku lat 60-tych firma organizowała wspólnie z uczelniami konferencje naukowe. W tym czasie nastąpił olbrzymi przeskok technologiczny. Kotły o mocy 50 MW okazały się za małe jak na wciąż rosnące potrzeby. Rozpoczęto produkcję kotłów o mocy 200 MW, największych wówczas w Europie. W 1968 r. zakład już jako Raciborska Fabryka Kotłów RAFAKO podpisał umowę licencyjną z firmą KSG (późniejsze EVT) na kotły OB 650 oraz zakupił technologię i uruchomił linię do produkcji ścian szczelnych. RAFAKO jako pierwsze w Polsce rozpoczęło produkcję kotłów ze ścianami szczelnymi. Był to jeden z ważniejszych przełomów technologicznych. W 1969 r. powstaje hala „0”.

Przełom lat 60 i 70 był burzliwy i dramatyczny dla całego kraju (marzec 1968 – studenckie demonstracje siłą rozpędzane przez milicję, prześladowania osób pochodzenia żydowskiego, 1970 – strajki na wybrzeżu, zmiany na szczeblach władzy państwowej). Raciborskie RAFAKO, z dala od politycznych zawirowań, rozwijało swoje możliwości produkcyjne i technologiczne. W tym czasie zakład wprowadził i opatentował nowość – stal X20. Był to bardzo ważny przełom w technologii spawania. W tych latach pojawiają się plany budowy bloków energetycznych o mocy 360 MW
w Opolu i Bełchatowie. W związku z tym konieczne jest zastosowanie kotłów przepływowych.
W 1972 r. RAFAKO podpisało umowę o współpracy z firmą EVT - Sttutgart dotyczącą palenisk pyłowych dużych kotłów. By nie tracić czasu na badania rok później firma zakupiła licencję szwajcarskiej firmy Sulzer na budowę części parowo-wodnej kotłów przepływowych, tzw. jednorurowych. RAFAKO wkracza na rynki międzynarodowe, m.in. do Indii i Jugosławii (RAFAKO postawiło tu najwyższy w Europie kocioł na węgiel brunatny, liczący 104 m wysokości). W 1974 r. w RAFAKO wyprodukowanych zostało 2500 kotłów o łącznej wydajności 75000 tp/h. Na mocy porozumienia władz PRL i ZSRR niektóre polskie zakłady, w tym także RAFAKO, zostały zobligowane do produkcji na rzecz energetyki jądrowej. RAFAKO miało wykonać wytwornice pary i stabilizatory dla takich obiektów. Do tego celu powstała specjalna hala, do dziś nazywana przez pracowników „jądrówką”. Pamiątką po tamtych czasach jest stabilizator stojący dziś przy wjeździe do zakładu.

Kolejna dekada, lata 80. Ważnym wydarzeniem w historii firmy było stworzenie Kombinatu. Wszystkie fabryki z branży kotłowej na terenie całego województwa katowickiego podlegały pod RAFAKO. Dyrektorem Kombinatu został Henryk Pohl. To również rok podpisania porozumień sierpniowych. Gorący czas nie ominął RAFAKO. Działała tu zakładowa „Solidarność”. Jednak na terenie zakładu nie dochodziło do większych strajków. Mimo stanu wojennego i związanych z nim utrudnień zakład rozwijał się nadal. Przez lata zdołał wypracować silną pozycję oraz renomę producenta wyrobów najwyższej jakości. By nie zepsuć swojej opinii w latach niedoboru surowców firma wprowadziła zasadę, że nie dopuści do produkcji nie sprawdzonych materiałów, bez wcześniejszego zbadania ich przez pracowników oraz przedstawicieli dozoru technicznego.
W tym czasie RAFAKO produkowało kotły wodne, przepływowe na węgiel brunatny dla elektrowni w Bełchatowie, Jugosławii, Turcji i Chin. Wytwarzało też stabilizatory dla elektrowni jądrowych w NRD i Czechosłowacji.

Lata 90 były bardzo trudne dla RAFAKO. Charakteryzowały się zastojem gospodarczym. To czas zmian politycznych i gospodarczych w całym kraju. Utworzona spółka pracownicza RAFAKO Sp. z o. o., zostaje przekształcona w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa. Na polski rynek wkraczają zagraniczni konkurenci. Energetyka przestaje się rozwijać. Zdobycie certyfikatów ISO, uprawnień dozorowych, modernizacja starych urządzeń pod kątem ochrony środowiska oraz zakup licencji na odsiarczanie spalin pozwoliło przetrwać firmie najtrudniejsze lata. W 1994 r. RAFAKO
z powodzeniem debiutuje na Giełdzie Papierów Wartościowych. Firma rozwija swoją działalność na rynkach międzynarodowych. Na to potrzebne są fundusze, m. in. na poręczenia majątkowe, bez których nie można zdobyć kontraktu. Dlatego też kierownictwo decyduje się na sprzedaż 46 proc. akcji firmie ELEKTRIM S.A. Wkrótce okazało się, że był to krok, który uratował firmę. W 1997 r. tzw. „powódź stulecia” zalała zakład. Pod wodą znalazł się cały park maszynowy, spawarki, budynki administracji. Powódź unieruchomiła działalność przedsiębiorstwa na prawie 3 miesiące. Wcześniejsze wejście nowego inwestora i dokapitalizowanie firmy uratowało ją przed upadłością
i pomogło wyjść z kłopotów. W 1998 r. w RAFAKO przeprowadzona została restrukturyzacja firmy i odtąd spółka kieruje Zarząd.

Wiek XXI. Początek wieku w dalszym ciągu jest dla RAFAKO trudny. Firma jest na skraju płynności finansowej. Przedsiębiorstwu udaje się przetrwać dzięki m.in. produkcji instalacji odsiarczania spalin. Firma wdraża Zintegrowany system Zarządzania – Zarządzanie przez Jakość, zdobywa kolejne certyfikaty, wprowadza nowe produkty na rynek chiński, zdobywa rekordowe zamówienia. W tej dekadzie staje się samodzielnym producentem bloków energetycznych dzięki zakupieniu licencji od firmy Siemens w kwietniu 2008 r. projektowanie, produkcję, montaż, uruchamianie i sprzedaż kotłów na parametry nadkrytyczne pary. RAFAKO zdobywa wiele wyróżnień, m.in. Śląską i Polską Nagrodę Jakości. W 2007 r. dochodzi do podwyższenia kapitału zakładowego o ponad 100 mln zł poprzez emisję akcji oraz poszerzenie bazy wytwórczej o dwa zamiejscowe oddziały w Radomsku i Wyrach k. Tychów. Powstają spółki zależne: RAFAKO Engineering Solutions w Belgradzie oraz RAFAKO Engineering w Rybniku i Częstochowie.

W konsorcjum z firmą Alstom Power Boiler RAFAKO realizuje dla Elektrowni Bełchatów największy w Polsce blok energetyczny na parametry nadkrytyczne pary o mocy 858 MW. Za granicą współuczestniczy także w realizacjach obiektów nadkrytycznych o mocy 1000 MW. Dzięki licencji Siemensa jest jednym z trzech europejskich producentów, którzy są w stanie dostarczyć już nie tylko wyspę kotłową czy instalację ochrony środowiska, lecz cały obiekt pod klucz.

Obecnie trwają prace związane ze opracowaniem strategii „RAFAKO 70” - dotyczącej rozwoju firmy na kolejną dekadę.