Reklama

Najnowsze wiadomości

Strony Partnerskie28 września 201807:56

Racibórz doby odzyskania niepodległości. Pragmatyzm i polityczny realizm

Racibórz doby odzyskania niepodległości. Pragmatyzm i polityczny realizm  - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
Reklama
Powiat:

- Polacy są wspaniałym narodem i bezwartościowym społeczeństwem – odważył się napisać Cyprian Kamil Norwid. Wbrew tej norwidowskiej diagnozie, jak słusznie zauważał Benedykt Motyka, nieżyjący już świetny raciborski historyk, rozwijały się polskie organizacje gospodarcze i kulturalne na Śląsku. – Organizacje te tworzyły infrastrukturę społeczną, która stanowiła podstawowy warunek odbudowy państwa w 1918 roku – dodaje w szkicu na 100-lecie Banku Spółdzielczego w Raciborzu (1900-2000), tłumacząc przy okazji drogi realizacji państwotwórczych ambicji. Jedną, jak tłumaczy Benedykt Motyka, był czyn zbrojny, drugą zrodzony w Wielkopolsce i przyjęty w Raciborzu model pozytywistycznego pragmatyzmu i politycznego realizmu. 

W 1911 roku na świecie doszło do wielu ważkich wydarzeń. 31 maja w Belfaście, w stoczni Harland and Wolff, zwodowano Titanica. 15 czerwca w Nowym Jorku zarejestrowano firmę Computing Tabulating Recording, późniejszy IBM. 25 czerwca we Lwowie założono Związek Polski Piłki Nożnej. 22 sierpnia w Luwrze odkryto kradzież obrazu Mona Lisa. 29 września Włochy wypowiedziały wojnę Turcji. 10 października w Chinach wybuchła rewolucja Xinhai, która doprowadziła do usunięcia ostatniego cesarza z dynastii Qing Puli. 24 października Winston Churchill objął urząd Pierwszego Lorda Admiralicji w Colombes. 11 grudnia Maria Skłodowska-Curie otrzymała Nagrodę Nobla z dziedziny chemii, a 14 grudnia – Roald Amundsen zdobył biegun południowy. 

W Niemczech roku rządził cesarz Wilhelm II, księciem raciborskim był Wiktor II, starostą August Wellenkamp, a nadburmistrzem Raciborza (miasto miało status powiatu grodzkiego) wielce zasłużony August Bernert. Raciborskie kroniki odnotowały wiele ciekawych zdarzeń. Od 1911 roku miejscowi ewangelicy mogli się cieszyć nowym kościołem, plebanią i domem parafialnym przy ówczesnej Hohenzollernstrasse (obecnie Wileńska). Przy dzisiejszej ulicy Sienkiewicza wzniesiono budynek dla oddziału Banku Rzeszy (Deutsche Reichsbank), niemieckiego banku emisyjnego. Dziś jest tu Ośrodek Pomocy Społecznej. Na skwerze przy ulicach Wojska Polskiego i Karola Miarki ustawiono dwie francuskie armaty zdobyte przez Prusaków w czasie wojny 1870–1871. Namacalny dowód militarnej wiktorii próbowano ustawić na Rynku, ale sąsiedztwo z Kolumną Maryjną uznano za niewłaściwe. Elektrownia miejska wzbogaciła się o trzecią prądnicę o mocy 200 kW, zaś firma Doms, znany w całej Europie producent wyrobów tytoniowych i jeden z większych raciborskich pracodawców, obchodziła 100-lecie istnienia. Dla upamiętnienia tego faktu, Franciszek Doms podarował miastu kilkuhektarowy park rozciągający się od murów fabrycznych do Odry (część parku zachowała się do dziś wokół cmentarza żołnierzy radzieckich). Dodajmy jeszcze, że w Brzeziu reaktywowano odrębną parafię, w Raciborzu zebrał się komitet honorowy zbudowania pomnika Bismarcka (stanął na wzgórzu blisko Brzezia), a do domu strzeleckiego przy dzisiejszej ulicy Łąkowej dobudowano dużą salę. Dom braci kurkowych stał się odtąd największym lokalem Raciborza.

Dla Polaków w Raciborzu i powiecie raciborskim najważniejszym wydarzeniem było jednak otwarcie Domu Polskiego „Strzecha”. Tak oto wydarzenie opisywał redaktor polskich Nowin Raciborskich (wydanie z 26 września 1911 roku). - Wczoraj odbyło się uroczyste poświęcenie lokalu „Strzechy”. Takowa rozpoczęła się nabożeństwem w kościele starowiejskim, zamówionym na intencję „Strzechy”, w którym brali udział członkowie ze swymi rodzinami. Śpiew polski podczas Mszy Świętej na głosy wykonało Kółko śpiewu. Właściwa uroczystość rozpoczęła się o godzinie 4 po południu, a zagaił ją krótkimi słowy przewodniczący zarządu „Strzechy” p. Gatzka. Aktu poświęcenia dokonał ks. proboszcz Brandys, który w serdecznych słowach wyjaśnił znaczenie domu polskiego i polsko-katolickich towarzystw. Przemowę swoją zakończył słowami: Pokój temu domowi polskiemu. Po śpiewie chórowym przemówił ks. proboszcz Banaś z Łubowic, zachęcając do miłości braterskiej i do pracy dla Boga i ludzi. Nastąpiła deklamacja pt. „Dwa kochania”, która wygłoszona z uczuciem, ogólnie się podobała. Jako ostatni mówca wystąpił ks. Pośpiech, który składał jak najserdeczniejsze życzenia „Strzesze” i zachęcał do pielęgnowania języka ojczystego. Odczytano następnie nadeszłe telegramy, a zakończono zebranie ogólnym śpiewem „Długo Śląsk nasz ukochany”. Wieczorem odbyło się przedstawienie amatorskie. Odegrano 2 sztuczki i to: „Wesele na Prądniku” i „Szlachta czynszowa”, czyli „Kłótnia o wiatr”. Ujmę byśmy zrobili, gdybyśmy chcieli wymienić poszczególne osoby występujące. Wystarczy, że powiemy, iż było to najlepsze przedstawienie, jakim nas w Raciborzu uraczono. Szanowne amatorki i amatorzy wytężyli wszystkie swoje siły, aby sprostać swemu zadaniu i osiągnęli swój cel. Tak reżyserowi, jak i amatorkom i amatorom należy się wdzięczność ze strony publiczności. Rzęsiste oklaski jakimi darzono występujących, świadczyło też najlepiej o tym, że publiczność umie ocenić należycie ich ciężką pracę i trudy. Dlatego Bóg zapłać za wczorajszą ucztę duchową, a prosimy o więcej. Po przedstawieniu rozpoczęły się tańce przy których bawiono się wesoło.

- Polacy są wspaniałym narodem i bezwartościowym społeczeństwem – odważył się napisać Cyprian Kamil Norwid. Wbrew tej norwidowskiej diagnozie, jak słusznie zauważał Benedykt Motyka, nieżyjący już świetny raciborski historyk, rozwijały się polskie organizacje gospodarcze i kulturalne na Śląsku. – Organizacje te tworzyły infrastrukturę społeczną, która stanowiła podstawowy warunek odbudowy państwa w 1918 roku – dodaje w szkicu na 100-lecie Banku Spółdzielczego w Raciborzu (1900-2000), tłumacząc przy okazji drogi realizacji państwotwórczych ambicji. Jedną, jak tłumaczy Benedykt Motyka, był czyn zbrojny, drugą zrodzony w Wielkopolsce i przyjęty w Raciborzu model pozytywistycznego pragmatyzmu i politycznego realizmu.

Ów pragmatyzm i realizm realizowało w Raciborzu wielu wybitnych polskich działaczy. - Trzeźwych entuzjastów - jak określał ich wspomniany Benedykt Motyka. Zaliczyć do nich należy chociażby Jana Karola Maćkowskiego, dr. Józefa Rostka czy Cyryla Ratajskiego, późniejszego prezydenta Poznania a w czasie II wojny światowej Delegata Rządu na Kraj. Działalność polska miała charakter instytucjonalny. W 1888 roku powstało Towarzystwo Polsko-Górnośląskie, rok później polskie Nowiny Raciborskie, w 1891 roku Towarzystwo Pomocy Naukowej, zaś w 1900 roku Bank Ludowy, działający do dziś jako Bank Spółdzielczy, instytucja wciąż związana z rodzimym, polskim kapitałem.

W 1909 roku zarejestrowano spółkę budowlaną Strzecha. Nabyła ona eklektyczną kamienicę z 1880 roku, przy ówczesnym Wielkim Przedmieściu 38, a więc w dzielnicy Stara Wieś, przy obecnej ul. Londzina. Budynek ten, 24 września 1911 roku, stał się ważnym ośrodkiem polskości. Jej symbolem na Górnym Śląsku oraz w Raciborzu pozostaje do dziś, w setną rocznicę tamtych wydarzeń.

Strzecha otworzyła swoje progi dla szeregu polskich organizacji - Towarzystwa Polsko-Górnośląskiego, Towarzystwa Śpiewu „Słowik”, Towarzystwa Młodzieży Polsko-Katolickiej, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, Polskiej Ochronki, Koła Polek, Zarządu Powiatowego Związku Polaków w Niemczech, a w 1921 roku dla Komitetu Plebiscytowego. W Strzesze organizowano wystawy spółdzielni Ogrodnik a także kursy zawodowe dla rolników. Jej działalność była ściśle związana ze wspomnianym Bankiem Ludowym. Wielu działaczy Strzechy okupiło swoją postawę represjami ze strony faszystowskich Niemiec.

Po odbudowie ze zniszczeń wojennych w 1945 roku, działalność Strzechy, jako spółdzielczego domu kultury, reaktywowano 16 września 1958 roku. Powstało tu ognisko baletowe, zespół teatralny i taneczny, znalazły tu swoje miejsce chór mieszany, orkiestra dęta, zespoły muzyki rozrywkowej i jazzowej, kółka plastyczne i biblioteka. Chór i Zespół Instrumentalny „Strzecha”, Zespół Pieśni i Tańca „Strzecha”, a także Zespół Bez Nazwy – to do dziś ikony raciborskiej kultury ściśle związane z placówką przy ul. Londzina.

Grzegorz Wawoczny

Autor: red., redakcja@naszraciborz.pl

Bądź na bieżąco z nowymi wiadomościami. Obserwuj portal naszraciborz.pl w Google News.

Reklama
Reklama

Komentarze (0)

Aby dodać komentarz musisz być zalogowany

Reklama
Reklama

Najczęściej czytane artykuły

Reklama
Aktualności26 marca 202409:45

Wózek widłowy zmiażdżył podudzie pracownika

Wózek widłowy zmiażdżył podudzie pracownika - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
red., fot. arch. portalu
Aktualności27 marca 202410:26

Zielone Płuca na Ostrogu kontra deweloperka. Tężnia finiszuje a radny mówi o kulisach inwestycji [FOTO LOTNICZE]

Zielone Płuca na Ostrogu kontra deweloperka. Tężnia finiszuje a radny mówi o kulisach inwestycji [FOTO LOTNICZE] - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
37
Racibórz:

Zielone Płuca Ostroga to projekt, który w 2021 r. poparło ponad 3,5 tysiąca mieszkańców Raciborza. W kwietniu 2024 r. kończy się pierwszy etap tego projektu. Raciborzanie będą mogli odpocząć przy tężni, która powstaje przy zbiegu ulic Książęcej i Elżbiety.

red.
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Aktualności26 marca 202409:36

Jazda na zderzaku zakończona kolizją

Jazda na zderzaku zakończona kolizją - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
red., fot. arch. portalu
Reklama
Aktualności27 marca 202414:47

Konwencja programowa PiS do powiatu. Pięć konkretów [WIDEO]

Konwencja programowa PiS do powiatu. Pięć konkretów [WIDEO] - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
13
Racibórz:

Poseł Paweł Jabłoński oraz kandydaci PiS do Rady Powiatu Raciborskiego przedstawili dziś, 27.03., na Rynku swoje najważniejsze założenia programowe na kadencję 2024-2029.

red.
Aktualności26 marca 202423:27

Groźne zdarzenie u sąsiadów. Winna sarna

Groźne zdarzenie u sąsiadów. Winna sarna - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
KPP Wodzisław Śl.
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Aktualności26 marca 202422:16

Pamiętaj o konfesjonale. Przedświąteczna spowiedź w raciborskich parafiach

Pamiętaj o konfesjonale. Przedświąteczna spowiedź w raciborskich parafiach - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
Racibórz:

Przygotowania do Świąt Wielkanocnych w wielu domach już na ostatniej prostej. Raciborskie parafie zachęcają w tym czasie do skorzystania z sakramentu pokuty.

opr. J.P.
Aktualności27 marca 202419:33

Polowy: zrealizowaliśmy 82% naszego programu. Komitet Silny Racibórz gwarancją wiarygodności Nowej 10-tki Drużyny Polowego!

Polowy: zrealizowaliśmy 82% naszego programu. Komitet Silny Racibórz gwarancją wiarygodności Nowej 10-tki Drużyny Polowego! - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
60
materiał wyborczy zlecony i finansowany przez KWW Dariusz Polowy - Silny Racibórz
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Partnerzy portalu

Dentica 24
ostrog.net
Szpital Rejonowy w Raciborzu
Spółdzielnia Mieszkaniowa
Ochrona Partner Security
Powiatowy Informator Seniora
PWSZ w Raciborzu
Zajazd Biskupi
Kampka
Nasz Racibórz - Nasza ekologia
Materiały RTK
Fototapeta.shop sklep z tapetami i fototapetami na zamówienie
Aktualności26 marca 202423:13

Raciborskie samorządy dostały wsparcie na drogi dojazdowe do gruntów rolnych

Raciborskie samorządy dostały wsparcie na drogi dojazdowe do gruntów rolnych - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
8
Racibórz:

Wręczono kolejne umowy na budowę i modernizację dróg dojazdowych do gruntów rolnych w naszym regionie. Do gmin z subregionów centralnego i zachodniego trafi łącznie ok. 8 mln zł. Pieniądze otrzymały: Pietrowice Wielkie, Kornowac, Racibórz i Powiat Raciborski.

ŚlUM
Reklama
Sport26 marca 202408:52

Jakubowski i Iwanowski mistrzami Polski w zapasach

Jakubowski i Iwanowski mistrzami Polski w zapasach - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
materiał nadesłany
Aktualności27 marca 202409:42

Kuźnia Raciborska. Niebezpieczna pamiątka po II wojnie światowej

Kuźnia Raciborska. Niebezpieczna pamiątka po II wojnie światowej - Serwis informacyjny z Raciborza - naszraciborz.pl
0
red., fot. FB/OSP Kuźnia Raciborska
Reklama
Reklama

Najnowsze wydania gazety

Nasz Racibórz 22.03.2024
21 marca 202421:40

Nasz Racibórz 22.03.2024

Nasz Racibórz 15.03.2024
14 marca 202421:35

Nasz Racibórz 15.03.2024

Nasz Racibórz 08.03.2024
7 marca 202423:50

Nasz Racibórz 08.03.2024

Nasz Racibórz 01.03.2024
29 lutego 202423:20

Nasz Racibórz 01.03.2024

Zobacz wszystkie
© 2024 Studio Margomedia Sp. z o.o.