W jedności siła! Mija 30 lat od wybuchu wielkiego pożaru lasów wokół Kuźni Raciborskiej [FOTO i WIDEO]

Uroczystości rozpoczęły się rankiem, przy symbolicznej mogile mł. kpt. Andrzeja Kaczyny i dh. Andrzeja Malinowskiego na terenie pożarzyska. Odsłonięto tu pamiątkową tablicę, obok której posadzono dąb papieski.

- To szlachetne drzewo zostało pobłogosławione, 27 października 2021 r., przez papieża Franciszka podczas pielgrzymki leśników Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach do Watykanu w 100. rocznicę powrotu Górnego Śląska do Macierzy. Niech ten dąb przez wieki będzie świadkiem naszej pamięci o poległych kolegach, o poświęceniu strażaków, leśników, żołnierzy i policjantów w gaszeniu tego tragicznego pożaru oraz trudów leśników w odbudowie tego, co strawił żywioł - mówił dowódca uroczystości, kpt. Mateusz Filhauer z raciborskiej Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej.

Dąb posadzili: zastępca Komendanta Głównego PSP nadbryg. dr inż. Adam Konieczny, Śląski Komendant Wojewódzki PSP nadbryg. Jacek Kleszczewski, Komendant Wojewódzki PSP w Opolu st. bryg. Krzysztof Kędryk oraz Dyrektor Generalny Lasów Państwowych Józef Kubica wraz z dyrektorem Regionalnej Dyrekcji LP w Katowicach Damianem Sieberem.

Obecni na uroczystości przedstawiciele władz państwowych i samorządowych złożyli wieńce kwiatów.

O 11.00 w rudzkiej bazylice rozpoczęła się Msza św., którą celebrował ordynariusz gliwicki, bp Jan Kopiec, podkreślając wagę braterskiej wspólnoty w walce z żywiołem. Hierarcha przekonywał, że w jedności siła, odnosząc to do dwutygodniowej walki z pożarem, podjętej przez ponad 10 tysięcy strażaków, leśników i przedstawicieli innych służb z całej Polski.

Główne uroczystości odbyły się na dziedzińcu pałacu opackiego z udziałem Edwarda Siarki, sekretarza stanu, Pełnomocnika Rządu ds. Leśnictwa i Łowiectwa. Również podkreślał wagę współdziałania służb i wnioski, jakie wyciągnięto z pożaru. Lasy Państwowe stworzyły system, który skutecznie zapobiega podobnym kataklizmom, ułatwia działanie strażakom. Dziękował leśnikom za to, że odbudowali las. - Dziś niektórzy nawet się nie domyślają, że to teren pożarzyska - podkreślał.

Dziś jako jedyny kraj w Europie, dysponujemy zintegrowanym Krajowym Systemem Ratowniczo Gaśniczym

Damian Sieber, dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach nie ma wątpliwości, że lasy to nasz narodowy skarb a leśnicy, to grupa zawodowa, która wie o tym najlepiej. - Od trzydziestu lat wytrwale pracujemy nad tym, aby ten zdegradowany pożarem teren wrócił do swojej świetności. Nie bez powodu symbolem tej okrągłej rocznicy jest zielony feniks, gdyż te Rudzkie lasy niczym feniks odrodziły się z popiołów – mówi dodając, że aby zapewnić ciągłość lasów na tym terenie, planowana jest ich przebudowa. - Cały czas rozbudowujemy infrastrukturę, której celem jest zatrzymanie wody w lasach położonych w bezpośrednim sąsiedztwie jednego z największych lejów o charakterze depresyjnym w Polsce, a wszystko to, aby las mógł spełniać jeszcze lepiej wszystkie swoje funkcje pomimo zmieniającego się klimatu - dodaje.

W trakcie przyznano odznaczenia państwowe nadane przez prezydenta RP Andrzeja Dudę. Najwyższe podczas uroczystości, czyli Brązowy Krzyż Zasługi otrzymał Andrzej Charuk z Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Raciborzu, Medal Za Ofiarność i Odwagę: Adam Rabiej (prezes OSP Ruda Kozielska), Krzysztof Grobelny (prezes OSP Kuźnia Raciborska), Joachim Dudek (naczelnik OSP Rudy), Krzysztof Bartoń (prezes OSP Siedliska) i Tomasz Czogała (naczelnik OSP Siedliska).

Historia pożaru
26 sierpnia 1992 r. około godz. 13.50 z dwóch wież obserwacyjnych napłynęły jednoczesne meldunki o pojawiającym się dymie wzdłuż torów kolejowych PKP linii Racibórz – Kędzierzyn, przebiegających zachodnim krańcem dużego kompleksu leśnego. Pierwszy z pożarów powstał na południe od miejscowości Kuźnia Raciborska, w leśnictwie Nędza, na długości ok. 1100 m, drugi na północ od Kuźni Raciborskiej w oddz. 96 leśnictwa Kiczowa na długości ok. 800 m i trzeci na północ od miejscowości Solarnia na długości ok. 1400 m w leśnictwie Lubieszów. Wszystkie te pożary miały miejsce przy torach od ich wschodniej strony, a czas ich powstania różnił się kilkuminutowym odstępem, co związane było z czasem przejazdu pociągu.

Liniowy układ pożarów spowodował już na początku akcji gaśniczej konieczność zwalczania szerokiego frontu ognia. Akcję rozpoczęto natychmiast. Skierowano do niej 10 sekcji straży pożarnej, w tym dwie PSP stojące w pogotowiu pod Nadleśnictwem. Po 12-15 minutach od zaalarmowania w akcji brało udział 10 jednostek gaśniczych, z czego 8 skierowano na oddz. 96 leśnictwa Kiczowa, gdyż zdaniem leśników ten pożar był najgroźniejszy. Znalazło to zresztą tragiczne potwierdzenie. W ciągu zaledwie kilku minut od powstania pożaru kilkumetrowej szerokości front ognia szybko zaczął przesuwać się w kierunku wschodnim w głąb zwartego, dużego kompleksu leśnego. Po dwóch godzinach dramatycznej w przebiegu akcji, pożar stał się niemożliwy do zatrzymania w krótkim czasie. Wiele prób tworzenia nowych linii obrony kończyło się niepowodzeniem. Powodem tego była duża szybkość wiatru (dochodząca do 24 m/sek.) i gwałtowna zmienność jego kierunków. Prędkość przesuwania się pożaru dochodziła do 4 km/godz.

Ogień zniszczył ponad 9 tysięcy hektarów lasu. W kulminacyjnej fazie pożar gasiło 1150 pracowników Służby Leśnej, 4700 strażaków, 3200 żołnierzy, 650 policjantów, 1220 osób z obrony cywilnej, a także niezliczona liczba ludzi dobrej woli. W akcji zaangażowano 4 helikoptery, 27 samolotów, 48 ciągników ciężkich i specjalistycznych, 25 ciągników rolniczych, 36 kolejowych cystern na wodę.

W pierwszym dniu na miejsce pożaru skierowanych zostało kilkuset pracowników leśnych, dozór, a także sprzęt i samochody. Przez 26 dni akcji z ponad 35 nadleśnictw RDLP Katowice kierowani byli ludzie i sprzęt. W trzecim dniu pożaru z kilkudziesięciu nadleśnictw w kraju do akcji skierowano Służbę Leśną z samochodami. Do rozprowadzania jednostek ratowniczych po terenie zaangażowano myśliwych z kół dzierżawiących tereny objęte pożarem, a także miejscową ludność, w sumie kilkadziesiąt osób. Te i inne działania pozwoliły na posiadanie w miarę pełnej, stałej informacji o sytuacji na poszczególnych odcinkach, a także na koordynację działań wielu służb biorących udział w akcji. W czasie akcji gaśniczych funkcjonowało równolegle 5 różnych systemów łączności radiowej. Trzeba przyznać, że system LP okazał się funkcjonalny i niezawodny.

W wyniku bezpośredniego oddziaływania ognia całość drzewostanów objętych pożarem uległa zniszczeniu lub bardzo silnemu uszkodzeniu. Szacunek strat finansowych z tytułu przedwczesnego wyrębu (według obowiązującej w LP metodyki i stawek z 1992 r.) wyniósł 279,3 mld zł, a zwiększone koszty pozyskania i zrywki drewna oraz zabiegów agrotechnicznych – ok. 75,3 mld zł.

Poza lasem w Nadleśnictwie Rudy Raciborskie zniszczeniu uległo 75 km dróg, 15 przepustów, 15 km rowów przydrożnych. Łączne straty w infrastrukturze w trzech Nadleśnictwach przekroczyły 13 mld zł. Sama akcja gaśnicza kosztowała Lasy Państwowe 12 mld zł.

Poziomy próchniczne gleb, stanowiące naturalny rezerwuar składników pokarmowych, uległy całkowitemu spaleniu na całej powierzchni pożarzyska. Zmianie uległ dotychczasowy chemizm gleb. Nastąpił wzrost ich zakwaszenia – pH spadło poniżej 4, a miejscami poniżej 3. Wystąpił także ubytek dostępnych dla roślin form azotu (azotanów), a jednocześnie wzrosła zawartość jonów żelaza, potasu, fluoru, gliny i węgla.

Konsekwencją całkowitego spalenia warstwy próchnicznej gleb i niekorzystnych zmian w składzie chemicznym gleb i mikoryzie oraz znacznego obniżania się poziomów wód gruntowych, jest zdecydowane pogorszenie się warunków siedliskowych. Na skutek pożaru zaistniała konieczność pozyskania zrębami zupełnymi ponad 900 tys. m3 grubizny na całym pożarzysku.