Podwyżka diet raciborskich radnych niezgodna z prawem. Uchwała istotnie naruszyła przepisy

Z 280 na 340 tys. zł miały wzrosnąć roczne koszty diet wypłacanych raciborskim radnym. Zasady ich wypłacania zmieniono głosami rządzącej koalicji. Przeciw była opozycja, która wypomniała wnioskodawcom, że będąc w opozycji walczyli o ich obniżenie. Na nowych zasadach mieli skorzystać zastępcy przewodniczący stałych komisji - Zbigniew Kobylak, Jarosław Łęski, Michał Szukalski i Anna Wacławczyk. Uchwalono dla nich stałą dietę w kwocie ponad 1300 zł miesięcznie. Kwota dla szeregowych radnych miała wzrosnąć z ok. 800 do ponad 1000 zł.

Nowe uregulowania przeforsowała rządzącą większość, czyli radni KWW Dariusz Polowy - Racibórz może być wielki, w tym PiS i NaM, a także radni Michała Fity. ZA uchwałą głosowali: Czerner Marian, Galli Józef, Klima Piotr, Klimaszewska Krystyna, Kusy Magdalena, Łęski Jarosław, Łomnicki Dawid, Nowacka Ludmiła, Ronin Anna, Szukalska Anna, Szukalski Michał, Tomaszewska Zuzanna i Wacławczyk Anna. NIE powiedzieli: Borowik Stanisław, Fica Marcin, Henek-Wypior Justyna, Kuliga Michał, Lenk Mirosław, Mainusz Henryk, Rycka Paweł, Wyglenda Eugeniusz. Wstrzymali się: Leon Fiołka i Zbigniew Kobylak.

- Niniejszy projekt uchwały uwzględnia zakres pełnionych funkcji oraz nakład czasu i pracy wnoszony do ich wykonania. Wprowadzono diety dla zastępców przewodniczących komisji oraz dodatek dla radnych, członków Komisji Rewizyjnej i Komisji Skarg, Wniosków i Petycji za udział w dodatkowych posiedzeniach tych komisji w danym miesiącu jak również dodatek dla członków komisji doraźnych. Ustalono również system obniżenia diet w przypadku nieobecności radnych na posiedzeniach rady i jej komisji. Mając na uwadze to, że poprzednia uchwała regulująca zasady wypłacania diet była podjęta w 2002 r. zasadne jest przyjęcie nowych zasad - napisano w uzasadnieniu do uchwały.

Służby prawne wojewody śląskiego dopatrzyły się naruszenia prawa. - W toku badania legalności przedmiotowej uchwały organ nadzoru uznał, iż uchwała w części jest niezgodna z prawem - napisano w uzasadnieniu do rozstrzygnięcia stwierdzającego nieważność uchwały. - Rada gminy, ustalając diety w formie ryczałtu, musi jednak ustalić także zasady potrącania diet z tytułu nieobecności radnego na sesjach i podczas prac komisji. W orzecznictwie podnosi się, że w przeciwnym razie tak ustalona dieta traci charakter rekompensacyjny, a przyjmuje charakter stałego, miesięcznego wynagrodzenia, niezależnego od kosztów związanych z pełnieniem funkcji (...). Skoro dieta sprowadza się do wyrównania wydatków i strat spowodowanych pełnieniem funkcji przewodniczącego rady, to osoba pełniąca tę funkcję zachowuje prawo do zwrotu kosztów i wydatków poniesionych w związku ze sprawowaniem funkcji, a nie z tytułu samego faktu bycia taką osobą. Zakresem regulacji uchwały podjętej na podstawie delegacji ustawowej zawartej w omawianym przepisie winna być objęta m.in. sytuacja, gdy przewodniczący rady, przez dłuższy okres nie wykonuje obowiązków wynikających z pełnionej funkcji, a tym samym nie ponosi żadnych kosztów związanych z pełnieniem funkcji. W przeciwnym razie dieta ustalona w stałej kwocie ma charakter ryczałtu miesięcznego, przez co traci charakter rekompensacyjny, a przyjmuje charakter stałego, miesięcznego wynagrodzenia, niezależnego od kosztów związanych z pełnieniem funkcji - dodano.

- W § 2 ust. 1 uchwały postanowiono, że miesięczne diety radnych wymienionych w § 1 ust. 2 pkt 1 - 5 podlegają obniżaniu: 1) o 20 % podstawy, o której mowa w § 1 ust. 1 za każdą nieobecność na sesji Rady, 2) o 10% podstawy, o której mowa w § 1 ust. 1 za każdą nieobecność na posiedzeniu Komisji, której radny jest członkiem. Jednocześnie zaś § 2 ust. 3 uchwały stanowi, że suma maksymalnego obniżenie diety nie może przekroczyć w danym miesiącu 30 % podstawy, o której mowa w § 1 ust. 1. W praktyce przepis ten oznacza możliwości dokonania potrącenia tylko za jedną nieobecność na sesji Rady i posiedzeniu komisji, a co za tym idzie całkowite uniezależnienie ostatecznej wysokości diety od faktycznej realizacji obowiązków przez radnego, np. w sytuacji, w której w danym miesiącu radny nie uczestniczył w żadnym posiedzeniu rady oraz komisji. Zatem regulacja § 2 ust. 3 uchwały istotnie narusza przepis art. 25 ust. 4 ustawy w związku z art. 2 Konstytucji - dodano.

- Oceniając przedmiotową uchwałę trzeba zauważyć, że zgodnie z brzmieniem art. 25 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym rada gminy jest upoważniona do ustalenia zasad, na podstawie których radnemu przysługują diety oraz zwrot kosztów podróży służbowych. Z brzmienia cytowanego przepisu wynika, że radni mają ustawowo zagwarantowane prawo zarówno do diety, jak i do zwrotu kosztów podróży służbowych. Rada jest obowiązana ustalić zasady, na jakich świadczenia te będą przyznawane. A zatem, Rada uprawniona jest do ustalenia diet przysługujących radnym, a nie do ustalenia zasad wypłaty tychże diet.

Radni Raciborza spotykają się zwykle na jednej sesji w miesiącu (trwa od 15.00 do ok. 19-20), czyli średnio 5 godzin, oraz na komisjach. Jeden radny bierze udział w obradach dwóch komisji, trwających około 2-3 godziny każda, razem około 5-6 godzin miesięcznie. Łącznie więc na pracę w samorządzie, nie licząc udziału w oficjalnych uroczystościach (zwykle kilka w roku - Święto Niepodległości 11 maja, Rocznica Uchwalenia Konstytucji 3 Maja), poświęca około 10 godzin. Do tego dochodzą dyżury (godzina w miesiącu) oraz nieformalne spotkania koalicyjne - najczęściej jedno albo dwa spotkania przed sesją, na których ustala się jak głosować. Te drugie nie są jednak traktowane jako praca samorządowa.

Jak miały być wypłacane diety na podstawie lutowej uchwały? Pprzyjęto podstawę dla ustalenia diet przysługującym radnym Miasta Racibórz w wysokości 75% półtorakrotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw - za 2019 r. 2013,10:

1) przewodniczący rady: Leon Fiołka 90% podstawy 1810 zł
2) wiceprzewodniczący rady: 80% podstawy Marian Czerner 1610 złotych
3) przewodniczący komisji: Piotr Klima, Zuzanna Tomaszewska, Józef Galli, Anna Ronin, Anna Szukalska, w tym i komisji doraźnej 80% podstawy 1610 złotych
4) zastępcy przewodniczących komisji, w tym i komisji doraźnej 65 % podstawy (dotąd radnemu wypełniającemu obowiązki przewodniczącego w razie jego nieobecności przysługiwała dieta w wysokości 30% podstawy) - diety otrzymają teraz Zbigniew Kobylak - zastępca przewodniczącego komisji oświaty, Jarosław Łęski - zastępca przewodniczącego komisji rewizyjnej, Michał Szukalski - zastępca przewodniczącego komisji gospodarki, Anna Wacławczyk - zastępczyni przewodniczącego komisji budżetu i finansów - ok. 1308 zł
5) radny Rady Miasta Racibórz: 50 % podstawy ok. 1000 zł (było 20 proc. za sesję i 10 proc. za komisję - 800 zł)
6) członek Komisji Rewizyjnej oraz Komisji Skarg, Wniosków i Petycji dodatkowo 10 % podstawy, o której mowa w ust. 1 za udział w dodatkowych posiedzeniach tych komisji w danym miesiącu,
7) członek komisji doraźnej dodatkowo 10 % podstawy, o której mowa w ust. 1 za udział w posiedzeniach komisji doraźnej w danym miesiącu.
3. W przypadku zbiegu uprawnień do pobierania diet z dwóch lub więcej tytułów, radny
otrzymuje jedną dietę o najwyższej wysokości.

Miesięczne diety radnych podlegają obniżaniu:
1) o 20 % podstawy za każdą nieobecność na sesji rady,
2) o 10% podstawy za każdą nieobecność na posiedzeniu komisji, której radny jest członkiem.

Potrącenia nie będą dokonywane za nieobecność radnego w związku z oddelegowaniem przez Przewodniczącego Rady Miasta Racibórz. Suma maksymalnego obniżenie diety nie może przekroczyć w danym miesiącu 30 %. Dotąd w przypadku nieobecności na posiedzeniach komisji jej przewodniczącego przysługująca mu dieta była obniżona o 30 % podstawy.