SP 4 żegna się z gmachem przy ul. Wojska Polskiego

Prezydent przedstawił już radnym projekt uchwały w tej sprawie, a wczoraj zaakceptowała go komisja oświaty. SP 4 obejmuje dziś dwa budynki - przy Wojska Polskiego i Kasprowicza. W czerwcu mury placówki opuszczą ostatnie klasy gimnazjalne i klasy ósme. W sumie od września Czwórka będzie miała 300 uczniów mniej, maksymalnie 320 jeśli uda się zrobić nabór do dwóch pierwszych klas. Nie są jej potrzebne dwa obiekty. Ten przy Wojska Polskiego mają przejąć urzędnicy (mówi się m.in. o przeniesieniu tu ZOPO) oraz organizacje pozarządowe. Prezydent zapowiedział, że przy Kasprowicza trzeba wykonać drobne remonty, m.in. w sanitariatach. Niewykluczone, że zostanie tu przeniesiony plac zabaw, który dziś znajduje się od strony Solnej. Na komisji pytano o salę pełnowymiarową. - Można myśleć o rozbudowie - stwierdził D. Polowy.

Z historii SP 4 za Paweł Newerla, Dzieje Raciborza i jego dzielnic (Racibórz 2008)

Wyższa szkoła mieszczańska

Idąc dalej Solną w kierunku zachodnim, po lewej stronie są tereny zajęte przez Szkołę Podstawową nr 4. Po prawej stronie, w kierunku Długiej, odchodzi ulica Bankowa, poprzednio Engelsa, a jeszcze wcześniej Uboga. Ta ostatnia nazwa nawiązywała do poprzedniej - Waisenhausstraße, czyli Sierocińska. Trzeba podkreślić, że Engelsa prowadziła kiedyś od Długiej do Wojska Polskiego. W ostatnich latach szkole przekazano tereny po drugiej stronie ulicy z przeznaczeniem na boisko. Wówczas do SP 4 przyłączono przedłużenie ulicy Bankowej.

W pobliżu skrzyżowania z Ubogą znajdował się przy Solnej sierociniec. Wybudował go aptekarz i radny miasta Józef Frank dla upamiętnienia swojej córki Amalii, zmarłej w 1834 roku. Poświęcenia sierocińca dokonano w drugą rocznicę jej śmierci, 4 listopada 1836 roku. Budynek miał 12 izb i był kryty blachą cynkową. Tu odbyły się pierwsze lekcje dla głuchoniemych, kiedy utworzony dla nich zakład nie miał jeszcze swojej stałej siedziby. Sierociniec Franka miał wielu dobroczyńców. Trzeba wspomnieć o jednym z nich. Józef Kühn urodził się w 1817 roku w Krzeszowicach koło Kamiennej Góry na Dolnym Śląsku. Maturę zdał we Wrocławiu w 1838 roku. Następnie znalazł się na dworze polskiego arystokraty, którego nazwiska nie udało się ustalić. Został tam nauczycielem domowym. Ponieważ jako Niemiec nie był dobrze traktowany przez służbę, postanowił nauczyć się języka polskiego. Nauka była szybka. Po poddaniu się niezbędnym egzaminom uzyskał prawo nauczania języka polskiego na wyższych uczelniach (facultas docendi). W końcu postanowił zostać duchownym. W czasie studiów, w latach 1839–1840 był członkiem wrocławskiego Towarzystwa Literacko-Słowiańskiego, którego celem było studiowanie historii i literatury krajów słowiańskich.

Towarzystwo, założone w 1836 roku, odgrywało (do przymusowego rozwiązania w 1886 roku) pewną rolę w podtrzymywaniu słowiańskiej tradycji i świadomości narodowej. W czasie gdy Kühn był jego członkiem, funkcję kuratora sprawował Czech Jan Evangelista Purkyně (1787–1869), wybitny fizjolog i slawista, który przyczynił się do utworzenia katedry slawistyki na Uniwersytecie Wrocławskim. Święcenia kapłańskie Kühn otrzymał we Wrocławiu w roku 1842. W roku 1843 został wikarym w Gliwicach. Po czterech latach powołano go do Wrocławia na nauczyciela religii w tamtejszym gimnazjum. W kwietniu 1853 roku został administratorem parafii gliwickiej, a w czerwcu proboszczem. Od roku 1854 był nawet dziekanem gliwickim, a w latach 1856–1961 wybrano go posłem powiatu gliwickiego do niemieckiego parlamentu.

W czerwcu 1867 roku biskup wrocławski Henryk Förster powołał ks. Józefa Kühna na stanowisko biskupiego komisariusza dla okręgu raciborskiego. Ten Niemiec z pochodzenia wydał polski modlitewnik i śpiewnik Katolik. Dochód ze sprzedaży książeczki przeznaczył na sierociniec Amalii. Ciężko chory na artretyzm, w 1872 roku zrezygnował z mieszkania na plebanii i przeniósł się do sierocińca, gdzie zmarł 21 kwietnia 1880 roku. Sierociniec Franka przekształcono na dom opieki Caritasu. Po wojnie urządzono w nim mieszkania. W końcu budynek rozebrano. Jak wspomniano, Waisenhausstraße została w 1945 roku przemianowana na Ubogą. Później władze miejskie przemianowały ulicę na Engelsa, niezbyt elegancką jak dla twórcy teorii materializmu dialektycznego i historycznego. Przed kilku laty nadano jej nazwę Bankowa. Wiąże się to z Bankiem Spółdzielczym, kontynuatorem tradycji przedwojennego polskiego Banku Ludowego, który od kilku lat ma przy tej ulicy swoją placówkę, a wcześniej siedzibę.

U wylotu Bankowej, niedaleko zabudowań szkoły, była brama miejska zwana Wodną, wybudowana późno, bo w 1835 roku. Otwierano ją jedynie w warunkach zagrożenia pożarowego dla przewozu wody z pobliskiej Psiny. Z czasem otwierano ją także w dni targowe. Wpuszczano tędy furmanki. Obok Bramy Wodnej, po wyburzeniu kilku okolicznych budynków, w latach 1865–66 powstał duży gmach szkolny, wzniesiony według planów Jan Kirsteina przez murarza Augusta Schrödera i cieślę Jana Wanke. Łącznie z placami i wyposażeniem kosztował 25.000 talarów. W 1866 roku w tej szkole średniej (Mittelschule) uczyło się 185 uczniów. W 1870 roku liczba ta wzrosła do 275. W 1877 roku pierwsi uczniowie zdawali matury upoważniające do odbycia studiów politechnicznych. Wyniki egzaminu i stosowny wniosek magistratu skłonił władze szkolne, 16 października 1878 roku, do przekształcenia placówki w wyższą szkołę mieszczańską (Höhere Bürgerschule). Wprowadzenie do programu nauczania łaciny stworzyło uczniom po pięciu klasach możliwość osiągnięcia zawodu geodety, weterynarza albo aptekarza. Po dwóch latach budowy przy dzisiejszym placu Mostowym ukończono nowy budynek szkolny, dla którego radny miejski Adolf Henryk Polko ufundował instalację wodociągową i oświetlenie gazowe. W październiku 1880 roku wyższa szkoła mieszczańska, mająca 203 uczniów (113 katolików, 55 ewangelików i 35 Żydów), przeniosła się do nowego budynku. W gmachu przy ulicy Solnej urządzono szkołę ludową dla chłopców, których przeniesiono ze szkoły przy Nowym Targu. Jednocześnie szkole zmieniono adres: z Solnej 32 „przeniesiono” ją na dzisiejszą Wojska Polskiego 8. Utworzono Katolicką Szkołę Międzymurza (Katholische Zwingerschule). Nazwa związana była z przebiegającą opodal Zwingerstraße (ul. Międzymurza), dzisiejszą ulicą Wojska Polskiego. Szkoła przy Nowym Targu, z racji przeniesienia z niej chłopców, została nazwana katolicką żeńską szkołą św. Jadwigi. Obok szkoły, przy Solnej 34 i 36, na przełomie XIX i XX wieku wybudowano dwa budynki urzędnicze, które dzisiaj nie są zbyt atrakcyjne.

Budynek przy Solnej nadal służy szkolnictwu. Po usunięciu szkód wojennych uruchomiono tu Szkołę Podstawową nr 6. Ponadto działało tam Państwowe Liceum i Gimnazjum Żeńskie. W roku szkolnym 1948/1949 dokonano jednej z wielu zmian w organizacji oświaty. Wprowadzono zunifikowane szkoły 11-klasowe, obejmujące poziom podstawowy i średni. 1 września 1948 roku obie szkoły połączono pod jednym kierownictwem i nazwano Ogólnokształcącą Szkołą Żeńską stopnia podstawowego i licealnego. 1 września 1955 roku dokonano zamiany w obsadzie budynków szkolnych. Do gmachu przy Wojska Polskiego 8 przeniesiono SP 4. Ogólnokształcącą szkołę żeńską stopnia podstawowego i licealnego ulokowano w dotychczasowym budynku „czwórki” przy Dworskiej, dzisiaj noszącej nazwę Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Uchwałą Rady Miasta z 28 lutego 2007 roku Szkole Podstawowej nr 4 nadano imię księdza Stefana Pieczki.

(w)