Sanepid przedstawił doroczny raport o zagrożeniach chorobami w naszym powiecie

W roku 2014 sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych przedstawiała się w następujący sposób: Od wielu lat nie odnotowano zachorowań na: dur brzuszny i dur rzekomy, błonicę, botulizm, czerwonkę, ostre porażenie wiotkie u dzieci do lat 14.

Wzrost zapadalności w odniesieniu do 2013 roku obserwuje się w przypadku następujących chorób:  

- zatrucia pokarmowe pałeczką Salmonella (wzrost zapadalności z 18,19 w roku 2013 do 79,41 w roku 2014),
- wirusowe zapalenie wątroby typu B (wzrost zapadalności z 0,9 w roku 2013 do 19,16 w roku 2014),
- wirusowe zapalenie wątroby typu C (wzrost zapadalności z 4,54 w roku 2013 do 10,03 w roku 2014),  
- borelioza (wzrost zapadalności z 32,75 w roku 2013 do 74,84 w roku 2014),  
- ospa wietrzna (wzrost zapadalności z 463,03 w roku 2013 do 743,85 w roku 2014),  
- zakażenia jelitowe o etiologii wirusowej (ogółem) (wzrost zapadalności z 319,29 w roku 2013 do 507,47 w roku 2014),  
- giardoza (lamblioza) (wzrost zapadalności z 85,51 w roku 2013 do 117,74 w roku 2014).

Spadek zapadalności w odniesieniu do 2013 roku obserwuje się w przypadku następujących chorób:  

- inne bakteryjne zatrucia pokarmowe o nieokreślonej etiologii (spadek zapadalności z 46,39 w roku 2013 do 42,89 w roku 2014),
- płonica (spadek zapadalności z 72,77 w roku 2013 do 55,67 w roku 2014),
- biegunki i zapalenia żołądkowo-jelitowe o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu (spadek zapadalności z 49,12 w roku 2013 do 31,03 w roku 2014),
- grypa (spadek zapadalności z 5283,41 w roku 2013 do 1371,81 w roku 2014),  
- różyczka (spadek zapadalności z 25,47 w roku 2013 do 19,16 w roku 2014).

Na tym samym bądź zbliżonym poziomie utrzymywał się wskaźnik zapadalności w przypadku: krztuśca (ok. 0,9), świnki (nagminnego zapalenia przyusznic) (ok.7,3).

Najczęściej występującymi chorobami zakaźnymi w powiecie raciborskim w roku 2014 były: grypa i infekcje grypopodobne, ospa wietrzna, lamblioza, wirusowe zakażenia jelitowe oraz borelioza. Wzrost zachorowań na lambliozę można wiązać z działaniami podejmowanymi na rzecz poprawy zgłaszalności przez placówki lecznicze. W przypadku Boreliozy z Lyme, wzrost zachorowań związany jest głównie z poprawą świadomości społeczeństwa a zwłaszcza rolników, którzy często wykonują badania laboratoryjne na własny koszt.

Odrębnego komentarza wymaga sytuacja wzrostu zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B i C:
- w roku 2014 wprowadzono Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 25 marca 2014 roku w sprawie biologicznych czynników chorobotwórczych podlegających zgłoszeniu obowiązek zgłaszania dodatnich biologicznych czynników chorobotwórczych przez laboratoria (w tym zakażeń HBV i HCV), co spowodowało statystyczny wzrost zachorowań, 
-  w roku 2014 zostały również zmodyfikowane kryteria definicji przypadków chorób zakaźnych  na potrzeby nadzoru epidemiologicznego (w tym Wirusowych Zapaleń Wątroby typu B i C), co również znalazło odzwierciedlenie w postaci „wzrostu zachorowań”.  

Nadal ważnym problemem pozostają pokąsania przez nieznane (wałęsające się, bezpańskie) zwierzęta, po których konieczne jest podejmowanie szczepień przeciw wściekliźnie. W roku 2014 – 13 osób pokąsanych poddano szczepieniom przeciw wściekliźnie z powodu niemożności poddania zwierzęcia obserwacji weterynaryjnej. Ogółem podjęto 102 interwencje związane ze zgłoszeniem pokąsania osób.   

Grypa i infekcje grypopodobne zawsze były największym problemem epidemiologicznym w I oraz IV kwartale roku i najczęstszymi chorobami zakaźnymi na terenie powiatu raciborskiego. Najwięcej zachorowań odnotowano w grupach wiekowych 5-14 lat oraz 15-64 r.ż. Od roku 2005 stan zaszczepienia mieszkańców powiatu raciborskiego przedstawia się następująco:   
Lata Odsetek zaszczepienia w % 
2005 4,0 
2006 4,4 
2007 3,5 
2008 3,5 
2009 4,2 
2010 3,1 
2011 2,8 
2012 2,5 
2013 2,6 
2014 2,4  
Pomimo podjęcia szeregu działań w zakresie propagowania szczepień ochronnych, oraz przeprowadzania przez tut. Stację akcji informacyjnych, skierowanych do społeczeństwa  a dotyczących profilaktyki grypy, nie znalazło to pożądanego efektu w liczbie osób zaszczepionych przeciwko grypie.  

W roku sprawozdawczym przeprowadzono 262 wywiady epidemiologiczne związane z opracowaniem przypadków zgłoszonych przez placówki opieki medycznej jako podejrzenia bądź potwierdzenia chorób zakaźnych przewodu pokarmowego. W roku 2014 wystąpił zdecydowany wzrost zachorowań na zatrucia pokarmowe pałeczką Salmonella, co miało bezpośredni związek z wystąpieniem dwóch ognisk zatruć pokarmowych, po spożyciu potraw sporządzonych na bazie surowych jaj. Dochodzeniem epidemiologicznym w tych ogniskach objęto 18 osób chorych.  W roku 2014 na terenie powiatu raciborskiego zaobserwowano także wzrost zapadalności (o 58,9%) w stosunku do roku 2013 na zakażenia jelitowe o etiologii wirusowej i ustalono, że ok. 26% przypadków stanowiły zakażenia rotawirusami. Zdecydowaną większość przypadków potwierdzonych laboratoryjnie stanowiły tutaj przypadki hospitalizowane, zwłaszcza na oddziale pediatrycznym. Pozostałe zachorowania zgłaszano przede wszystkim z placówek POZ na podstawie objawów klinicznych i z powodu braku diagnostyki laboratoryjnej zakwalifikowano je jako zakażenia wirusowe jelit nie określone (A08.4). 

Rokiem epidemicznym dla ospy wietrznej był rok 2009, (wskaźnik zapadalności wynosił 919,72 na 100 tys. mieszkańców). Po 4-letnim okresie „międzyepidemicznym”, co jest zjawiskiem naturalnym dla ospy wietrznej, w roku 2014 nastąpił spodziewany wzrost zachorowań. 

Na terenie województwa śląskiego w 2013 roku zarejestrowano 30 przypadków zachorowań na odrę, natomiast w roku 2014 wystąpiły tylko 4 przypadki. W Polsce, w ostatnich latach, obserwuje się niewiele zachorowań na odrę ze względu na wciąż wysoki (>98%) odsetek osób zaszczepionych (w Polsce szczepieniami obowiązkowymi przeciwko odrze, śwince i różyczce objęte są dzieci i młodzież od 13 miesiąca do ukończenia 19 roku życia), co nie oznacza, że takie ogniska nie mogą pojawić się w grupach etnicznych nie szczepiących swoich dzieci. W powiecie raciborskim od siedmiu lat tj. od roku 2006, kiedy to odnotowano 1 przypadek zachorowania - nie rejestruje się zachorowań na odrę. Do szczepienia przeciwko odrze, śwince i różyczce stosuje się szczepionki skojarzone, co oznacza, że jedna szczepionka chroni przed wszystkim trzema chorobami. Wszystkie szczepionki zawierają żywe wirusy, ale tak osłabione i zmodyfikowane, że nie wywołują u zdrowych dzieci choroby, a silnie stymulują odporność. Mimo, że wszystkie trzy choroby wykazują się stosunkowo łagodnym przebiegiem, mogą być przyczyną licznych i ciężkich powikłań. Tym bardziej, że odra, różyczka i świnka umożliwiają wystąpienie wtórnych zakażeń bakteryjnych oraz wirusowych. Przed wprowadzeniem szczepionki MMR do Programu Szczepień Ochronnych epidemie Odry, Świnki i Różyczki były dość częste, także na terenie powiatu raciborskiego. Od końca 2003 roku wprowadzono obowiązkowe powszechne szczepienie u dzieci w 13-15 miesiącu życia szczepionką trójwalentną (MMR) -  przeciw odrze, śwince i różyczce, a od roku 2005 szczepienia przypominające w 12 roku życia i od tego czasu zrezygnowano już z używania szczepionek monowalentnych przeciw odrze w 7 roku życia i szczepienia dziewcząt przeciw różyczce w 13 roku życia. W roku 2007 wprowadzono do Programu Szczepień Ochronnych szczepienia przypominające dla wszystkich dzieci (chłopców i dziewczynek), szczepionką skojarzoną przeciwko odrze, śwince  i różyczce w 10 roku życia.  W związku z tym, (jak pokazuje powyższy wykres) przypadki zachorowań na świnkę i różyczkę należą do rzadkości.

Nawracającym zagrożeniem jest nadal krztusiec. Ograniczony bardzo przez szczepienia, powrócił w latach 90-tych i jest to tendencja obserwowana w całym świecie, gdyż pomimo szczepień, co jakiś czas odnotowuje się wzrost zachorowań. Na terenie powiatu raciborskiego dotąd rejestrowano pojedyncze przypadki, natomiast w roku 2012 wystąpiło 15 zachorowań potwierdzonych badaniami laboratoryjnymi. Przypadków zachorowań mogło być znacznie więcej, gdyby we wszystkich przypadkach podejrzeń krztuśca przeprowadzano badania diagnostyczne. Także ze względu na fakt, że początkowo daje on objawy zbliżone do przeziębienia, często pozostaje niezdiagnozowany. Taka sytuacja często ma miejsce w przypadku osób dorosłych.  W roku 2014 może niepokoić wzrost zachorowań w skali województwa śląskiego – 229 przypadków. Dla porównania: na terenie powiatu raciborskiego odnotowano 1 przypadek zachorowania, co może niestety świadczyć o braku przeprowadzania diagnostyki laboratoryjnej w tym kierunku przez lekarzy. Od roku 2005 wprowadzono powszechne szczepienia przypominające przeciw krztuścowi u dzieci w 6 roku życia – szczepionką DTPa (błoniczo-tężcową z bezkomórkowym składnikiem krztuścowym).  

Gruźlica. Od rozpoczęcia rejestracji tj. w latach 2002 - 2007 obserwowano systematyczny, aczkolwiek powolny, spadek zachorowań, natomiast w latach 2008 - 2009 wystąpił znaczny wzrost zachorowań. W roku 2010 odnotowano radykalny spadek zachorowań na gruźlicę, co spowodowane było innym podejściem do statystycznego ujmowania zachorowań w przypadku wznowienia choroby. W roku 2011 ponownie rejestrowano tzw. „wznowy”, tj. nawroty choroby. Rejestrację przypadków prowadzono w oparciu o zgłoszenia podejrzeń, oraz kliniczne i laboratoryjne potwierdzenia przez specjalistyczne placówki służby zdrowia tj. szpitale i poradnie chorób płuc i gruźlicy. W roku 2014 wszystkie 30 przypadków dotyczyło gruźlicy układu oddechowego. Średnia wieku chorych z potwierdzoną gruźlicą układu oddechowego wynosiła ok. 52 lata (dla porównania w roku 2013 średnia wieku wynosiła 50 lat). Najstarsza osoba miała 92 lata, natomiast najmłodsza 6 lat. Pod względem zatrudnienia sytuacja przedstawiała się następująco:
- emeryci/renciści – 7 zachorowań,
- bezrobotni – 10 zachorowań,      
- pracujący – 10 zachorowań,
- uczniowie – 2 zachorowania,
- dzieci w przedszkolu – 1 zachorowanie

W oparciu o przeprowadzone wywiady epidemiologiczne przeprowadzono analizę czynników sprzyjających zachorowaniom na gruźlicę i ustalono co następuje: 

- dobre warunki materialno - bytowe posiadało 14 osób, którzy również dobrze oceniali sposób odżywiania, zarówno pod względem ilościowym i jakościowym,
- pozostałe 16 osób posiadało trudne warunki socjalne i mieszkaniowe.

Osoby ze styczności objęte były nadzorem przez Poradnię Chorób Płuc i Gruźlicy przy Szpitalu Rejonowym w Raciborzu. W Polsce trwają też od dłuższego czasu dyskusje na temat celowości szczepień przeciwko gruźlicy. W niektórych krajach szczepień tych się nie wykonuje. Szczepionka BCG jedna z najstarszych stosowana od ponad 80 lat, choć nie zapewnia ochrony przed płucną postacią gruźlicy, to jednak daje ochronę przed gruźliczym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych i przed uogólnionym zakażeniem gruźliczym, czyli najgroźniejszymi postaciami tej choroby bezpośrednio zagrażającymi życiu. I to jest największy sukces tego szczepienia i powód, dla którego do dziś jednorazowe szczepienie przeciw gruźlicy pozostało w naszym Programie Szczepień Ochronnych, co uzasadnione jest utrzymującą tendencją do systematycznego wzrostu zapadalności na gruźlicę płucną w kraju. Szczepienie noworodków i niemowląt chroni przed gruźlicą w około 80% przypadków, natomiast szczepienie starszych dzieci i dorosłych jest znacznie mniej skuteczne. Sytuację epidemiologiczną pozostałych chorób zakaźnych można uznać za stabilną ponieważ występowały w pojedynczych przypadkach lub stwierdzono niewielki wzrost, co nie wpłynęło znacząco na możliwość wystąpienia zagrożeń na nadzorowanym terenie.